​

​

                             3500-2900 r. p.n.e.

​

​

Kultura minojska (kultura kreteńska)

 

    Jedna z najstarszych kultur w okresie 

epoki brązu występująca w obszarze  Morza 

Śródziemnego, która zaczęła się  rozwijać 

na wyspie  Kreta około 3000 r. p.n.e.  Na

Krecie   powstało  państwo   ze   stolicą

Knossos.   Ludzie   osiedleni  na  wyspie   

prowadzili    wówczas    szeroki   zakres   

stosunków  handlowych,   posługiwali  się

własnym   pismem   tzw.   linearnym  oraz

budowali przepiękne budowle.

​

Pismo linearne A

​

    Wywodziło  się  z  pisma  hieroglifi-

cznego,  które powstało około 3000 r. p.n.e.  Pisma linearnego A  prawdopodobnie  używano 

tylko  w  najstarszych  miastach  Krety,   jak  Knossos  i  Fajstos.   W  miarę  rozkwitu 

gospodarczego  i  militarnego pociągającego  za  sobą  ekspansję Kreteńczyków,  pismo  to 

zmodyfikowano i dokonano uproszczeń (pismo linearne B).

​

Pismo linearne B

​

    Wykorzystywana była przez cywilizację mykeńską. Prawdopodobnie służyła do zapisywania języka greckiego.  Zawiera  około 90 znaków: sylabicznych (samogłoski i sylaby otwarte) i niewielką ilość ideogramów. Gliniane tabliczki pokryte  inskrypcjami w tym piśmie znaleziono w Knossos:  około 4360 tablic  (nie licząc tych zawierających pismo linearne A, Pylos: 1087 tablic; Tebach: 99 tablic;  Mykenach: 73 tablic; Tiryns: 27 tablic; Chania: 4 tablice).

​

 

                                                                                                      

                        2900-1100 r. p.n.e.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

   

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Kultura cykladzka 

​

    Na wyspach archipelagu Cyklady u południowo-wschodnim wybrzeżu Grecji  rozwinęła  się  kultura 

cykladzka  w  latach  2900 - 1100 p.n.e.  Kultura  ta  fascynowała się  produkcją  małych  figurek 

wykonanych z marmuru zwanych idolami,  mające zaledwie  0,2 – 0,5 m  wysokości.  Są  to najstarsze

przedmioty  związane  ze  sztuką  cykladzką.  Na  początku  figurki ukazywały uproszczoną sylwetkę 

z  lekko  zaznaczoną  głową  i  ramionami, wydłużoną szyją,  szerokimi  biodrami 

i piersiami.  Takie figurki  nazywają się wiolinowe,  ponieważ  swoim  kształtem

nieco przypominały skrzypce.  Później  figurki te  zostały  ulepszone.  Wyraźnie 

zaczęła uwidaczniać się  anatomia  ludzkiego ciała,  cechami charakterystycznymi 

były złożone na piersi ręce, i wyodrębnione nogi. Z tego okresu pochodzą figurki 

kobiet o znacznie uproszczonej formie. Natomiast pod względem opracowania twarzy

wyodrębnia się dwa podtypy: „przed-kanoniczny” i „Kanoniczny”.  Przed-kanoniczny  

był bez zaznaczonych rysów twarzy oraz kanoniczny z opracowaną twarzą.  Postacie

kobiet prawdopodobnie związane  były  z  kultem płodności;  zdarzają się figurki 

będące wyraźnie wizerunkami kobiet  w  ciąży.  Warto  dodać,  że  takie  figurki

produkowane były na masową skalę.

​

    Figurki  mężczyzn  przedstawiały wojowników  i  muzykantów,  ze  szczególnym

uwzględnieniem twarzy.

​

    Na dalszy rozwój sztuki cykladzkiej istotny wpływ  miała  sztuka  kreteńska,

a później także mykeńska.

​

​

Kultura mykeńska    

​

Przybysze   w   II  tysiącleciu   wprowadzili

swoją kulturę     zwaną    kulturę   mykeńską 

korzystając     z     osiągnięć       kultury

minojskiej, z języka Kreteńczyków, uczyli się

rzemiosła  i  sztuki żeglarskiej.   Rozwinęło

się rolnictwo,  handel,   rzemiosło.   Zasięg

handlu  był duży, obejmował tereny od Sycylii

po  Egipt   i   Syrię.   Na   czele   państwa

mykeńskiego stał król. Rozbudowany był aparat

administracyjny centralny i terenowy. Państwo

miało    charakter    wojenny.   O   wojennym

nastawieniu  władców  świadczą budowane przez

nich  potężne  zamki-twierdze, oraz składanie

do   grobów  uzbrojenia.    Grecy    mykeńscy

posługiwali się  rydwanami  konnymi   (pojazd

konny) – co  dawało  przewagę w czasie bitwy.

Dowodem  potęgi  Grecji  mykeńskiej  była jej

ekspansja   rozpoczęta   ok.  1450 r.  p.n.e.

Najpierw najazdu na Kretę dokonali Achajowie,

łamiąc jej potęgę. Następnie rozszerzyli  swe

podboje na wyspy Morza Egejskiego i  wybrzeża

Azji Mniejszej, wyspę  Rodos  oraz  Pamfilię.

Zajęli  także  Cypr,  wygrywając  rywalizację

z Fenicjanami.  Największą  bitwę  Grecy  stoczyli pod Troją.  Była to jedna  z  najpiękniejszych wojen  w  dziejach  ludzkości,  powstały nawet różne poematy na ten temat.  Wojna  ta  różniła się  od innych bitw, zazwyczaj  przyczyną  wojny jest zajęcie miasta lub w celach łupieżczych, natomiast  przyczyną  wojny  trojańskiej  było  porwanie pięknej  kobiety - Heleny. Przez tą wyjątkową kobietę wojna trwała, aż 10 lat.

 

Wojna trojańska

​

    Wojna  Greków (Achajów) z  Trojanami stoczona około 1200 r. p.n.e. Troja położona była w Azji  Mniejszej,  czyli

w obecnej Turcji.  Wojna  ta  uznana  jest  za  początek  dziejów  historii Rzymu  spowodowana ucieczką trojańskiego bohatera Eneasza. 

​

    Wojna trojańska trwała 10 lat,  według greckiej mitologii wybuchła po porwaniu przez Parysa,  syna  trojańskiego króla Priama,  pięknej Heleny, córki spartańskiego króla Menelaosa. Na ratunek  ruszyła  potężna  armia  Achajów pod wodzą mykeńskiego władcy Agamemnona. Po wstępnych walkach Achajów z Trojanami, król Itaki, greckiej wyspy  na  Morzu                                                             Jońskim - Odyseusz oraz spartański król Menelaos, wysłali                                                         swoich  posłów  z  żądaniem wydania Heleny. Trojanie odmówili                                                         wydania  porwanej.  Opowiedział  to  pięknie  Jan Kochanowski                                                         w "Odprawie posłów greckich".  Rozpoczęła  się  wojna,  która                                                         polegała na serii potyczek  pod  murami  Troi.  Raz atakowali                                                         Grecy,  lecz obrońcy  dzielnie  ich  odpierali.  Innym  razem                                                         Trojanie  wspomagani  przez  zaprzyjaźnione  ludy  azjatyckie                                                         robili wypady w stronę obozu Greków. Wszystkie bitwy  toczone                                                         były na równinie nad rzeką Skamander.  Trwało to ponad 9 lat.                                                         To właśnie w 10 roku rozpoczęła się fabuła Iliady Homera.

​

                                                           Wojna  trojańska  była  opisywana  na  podstawie greckiej                                                          mitologii. Wiadomo,  że taka wojna miała  miejsce, ale według                                                         Trojan  i  Greków była  to  wojna  ludzi  i  bogów.  Wiadomym 

zdarzeniem jest,  że  Grecy,  w  zamian za porwanie Heleny i braku pomysłu na odzyskanie jej, uprowadzili Chryzeidę, kapłankę świątyni Apollina w Troi,  gdzie mimo okupu, grecy nie chcieli zwrócić jej wolności.  Zrozpaczony  Chryzes,  ojciec Chryzeidy, błagając swojego boga  Apollina, syna Zeusa i Leto,  boga piękna, światła, życia, śmierci, zarazy, muzyki,  wróżb,  prawdy,  prawa,  porządku,  patrona  sztuki  i  poezji,  przewodnika  muz,  natchnienia, lecznictwa

i uzdrawiania, łucznictwa, kawalerów  i  wieszczek,  o  ukaranie  Greków.  Wkrótce wybuchła w greckim obozie zaraza,  która dziesiątkowała  żołnierzy.  Nie jest raczej prawdą,  że zaraza była spowodowana za sprawą bogów.  Wodzowie  za  namową Kalchesa i Achillesa (czyli  herosów  i  bohaterów wojny trojańskiej)  zmusili Agamemnona do oddania  branki.  Achilles był najprawdopodobniej jedynym z wodzów greckich,  którego  uznawano  za cząstkę boga.  W odwecie Agamemnon odebrał Achillesowi ulubioną niewolnicę - Bryzeidę.   Rozgniewał  się  wówczas  Achilles i oświadczył, że nie będzie walczył. Jednocześnie poprosił swoją matkę - Tetydę, aby namówiła Zeusa (jednego z najwyższych bogów) by ten pomagał Trojanom. Grekom wyraźnie zaczęło się źle powodzić w walce. 

​

    Hektor,  syn  Priama,  króla  Troi  udało się

zepchnąć  Greków  do  morza.  Musieli  uciekać na

okręty.  Patroklos nie chcąc dopuścić do porażki,

poprosił  z  całego  serca  swojego   przyjaciela

Achillesa, aby stanął do walki. Później Patroklos

zginął  z  rąk  Hektora. Achilles stanął do walki

i  pogodził się  z  Agamemnonem.  Następnego dnia

Achilles  na  czele  wojska   zaatakował   Trojan

zmuszając ich  do ucieczki za mury. Na placu boju

pozostał   tylko   najdzielniejszy     Trojańczyk

- królewicz Hektor.  Po długim pojedynku Achilles 

pokonał  Hektora.  Achilles   zwyciężył   jeszcze

w  kilku  bitwach  ze sprzymierzeńcami Trojanami.

W  końcu  padł  zabity strzałą, która ugodziła go

w "śmiertelną" piętę achillesową - do dziś symbol

słabego punktu.

​

    Prawdopodobnie  w  roku  1184 p.n.e.,  po  10

latach   ciężkiej    wojny,   Achajowie   (Grecy) 

zdobywają miasto. Słynny podstęp Greków, przypisywany Odyseuszowi. Polegał na wykorzystaniu tzw. konia trojańskiego.  Grecy wycofali się zostawiając  po  sobie drewnianego konia.  Gdy trojanie  go znaleźli,  zamierzali  w  podzięce za uratowanie miasta złożyć go dla bogini Ateny.  Trojanie  mieli lekkomyślnie przyjąć dar i zabrać go do swego miasta, pomimo ostrzeżeń królewny trojańskiej Kasandry i kapłana Apollina Tymbrejskiego w Troi Laokoona.  We  wnętrzu  konia                                 trojańskiego ukryli się uprzednio  greccy wojownicy,  którzy pod osłoną  nocy  wyszli

                               z niego i otworzyli bramy Troi wpuszczając do miasta  pozostałych  Greków.  Po latach                                 nieskutecznego oblężenia podstęp wymyślił Odyseusz znużony przedłużającą  się  wojną.                                 Podsunął pomysł Epejosowi, który był budowniczym.  Ten  poszedł rąbać drzewa i z nich                                 zbudował  konia z pustym  wnętrzem  i  otworami  po  bokach.   Odyseusz   namówił  12                                 najdzielniejszych  wojowników, aby zamknęli się we wnętrzu konia. Reszta miała spalić                                 i opuścić obóz, a potem odpłynąć na wyspę Tenedos.  Na wybrzeżu pozostał tylko Sinon,                                 który ogniem miał  dać  okrętom  znak  do  powrotu.  Do dzisiaj koń trojański oznacza

                               ukryte niebezpieczeństwo lub podstępną zdradę. Podstęp ten ostatecznie przyczynił się                                 do zdobycia miasta i zakończenia wojny. Królestwo Troi upadło. Ze zniszczonego miasta                                 uciekła  jedynie  grupa  pod wodzem Eneasza,  która  stała się  później protoplastami                                 Rzymian. 

​

    Eneasz   był  w  mitologii  greckiej  i  rzymskiej                   

bohaterem  trojańskim.  Był jednym  z  niewielu ludzi,

w Troi, którym udało się uniknąć  rzezi  w  Troi  oraz

obok Hektora jednym z najdzielniejszych obrońców.  Gdy                                             

zaczęła  się  rzeź,  Eneasz  próbował walczyć, ale  na                                             

próżno,  więc postanowił  ratować  swoją  rodzinę.  Po                                             

drodze spotkał ukrytą  Helenę, którą chciał zabić, ale

nie zrobił tego,  nie wiadomo  dlaczego,  może  Eneasz 

miał zbyt dobre serce,  albo nie jest mordercą,  który

zabija ze zimną krwią. W mitologii rzymskiej mówi się,

że przed zabiciem  Heleny w porę  pojawiła się  bogini 

miłości  Wenera  (zwana  także  Wenus), odpowiedniczką

Afrodyty,  która  odwiodła go od  tego  czynu.  Eneasz

wyprowadził  z  miasta swoją rodzinę. Podczas ucieczki 

zgubiła się żona Eneasza. Gdy wrócił do miasta, aby ją odnaleźć,  znalazł  jedynie  jej  martwe  ciało.  Zrozpaczony

Eneasz udał się na wzgórze, tam zebrały się tłumy zbiegów,  szukających schronienia.  O świcie  pod  wodzem  Eneasza  wszyscy  dotarli  do  góry Idy, gdzie przygotowywali zapasy, zbudowali łodzie i zbierali wszystkie  święte relikwie.  Tak rozpoczęła się  długa jego wędrówka...

​

​

​

                        1100-800 r. p.n.e.

 

 

​

    Ok.  1050  r.  p.n.e.  nastąpił  upadek  cywilizacji   mykeńskiej,  które  było  najprawdopodobniej  spowodowane  przemieszczaniem  się  ludów  przybyłych z Bałkanów z bliskiego wschodu.  Ostateczny cios  zadali  Dorowie.  Inwazja Dorów nie była procesem jednorazowym.  Prawdopodobnie w ciągu dłuższej migracji  osiedlili się  w  Grecji współżyjąc  z Mykeńczykami.  Byli  oni  jednakże  na  niższym  stopniu szczeblu rozwoju  i  doprowadzili do upadku kultury.  Nie Nie oznaczało to zupełnego zerwania z przeszłością, ciągłość kulturalna została zachowana.

​

    Czas po upadku kultury mykeńskiej od ok. 1200 – 750 r. p.n.e.  należy do najmniej  znanych  okresów  w  historii  Grecji i zwany jest  „ciemnym okresem”.  Upadł  wtedy  cały  system  pałacowy,  znikły  wielkie  państwa,  podupadła  gospodarka. Po klęsce greków, historię  ich  podzielono na trzy okresy: od VIII w.– 480 r. p.n.e.– okres archaiczny, od 480 – 323 p.n.e.– okres klasyczny, 323 - II w.p.n.e.- okres hellenistyczny. Dla Grecji był to koniec epoki brązu.

​

​

​

                                            800-480 r. p.n.e.

 

 

 

    W VIII  wieku  p.n.e.  rozwinęła  się  cywilizacja rzymska,  która została  wywyższona   ponad  wszelkie narody. Świetność kultury  Starożytnej Grecji powoli zanikała. Kultura grecka ilekroć upadała to po jakimś czasie powstawała nowa, bardziej rozwinięta. 

​

​

                                             Okres archaiczny

                                                                                                                                                                                 Rozpoczął  się  w  VIII  w.  i  trwał  do  480 r.  p.n.e.                                                         Odbudowując swoją kulturę,  grecy  wybudowali miejsce warowne                                                         ,,POLIS'',  tłumaczono jako  miasto-państwo,  gdyż  sprawował

                                                       w  niej  aparat  władzy  państwowej,  natomiast  samo miejsce                                                         przypominało  raczej na niewielkie  miasto.  Polis dysponował                                                         nowymi  technikami  walki  -  utworzyli zwarty oddział bojowy 

                                                       tzw.  Falanga,   piechoty  greckiej,   a  potem  macedońskiej                                                         i hellenistycznej. Stworzyli nową sztukę  i  zasady polityki. 

                                                       Obywatele już od 7 roku życia wychowywani byli z dala od domu                                                         rodzinnego,   wśród   rówieśników,   pod   komendą  starszych 

                                                       (20-30-latków).  W  wychowaniu  główny  nacisk  kładziono  na                                                         gimnastykę,  śpiewy  pieśni bojowych  i  musztrę,  wychowując 

                                                       młodzieńców  (w ciągu  kilkunastu lat)  na  zdyscyplinowanych                                                         i dzielnych żołnierzy.

 

    Rok 776 p.n.e.  jest  tradycyjną  datą pierwszych igrzysk

olimpijskich na cześć Zeusa. Igrzyska nowożytne zaczynają się

nadal w greckiej Olimpii - rozpaleniem  ognia  olimpijskiego.

​

    W  VIII-VI w. p.n.e.  trwał  okres  wielkiej kolonizacji.

Statki  miast-państw  greckich  docierały  do  wybrzeży Morza

Czarnego, cieśniny Hellespont  (obecnie Dardanele)  i  Bosfor

oraz  północnego  Morza Śródziemnego (Italii, a nawet Francji

i  Hiszpanii).  Tam  powstawały  osady greckie,  które   wraz

z Grecją  kontynentalną  i wyspami utworzyły tak zwaną Wielką

Grecję.  Zetknięcie  z  innymi  ludami uświadomiło grekom ich

wspólnotę  językową i kulturową.  Rezultatem kolonizacji było

powstanie i umocnienie się systemu produkcji opartej na pracy

niewolniczej.   Nastąpiło   oddzielenie  się   rzemiosła   od

rolnictwa,  a  co  za  tym idzie dalsze zróżnicowanie klasowe

społeczeństwa  greckiego.   Najważniejszym  wydarzeniem   dla

rozwoju handlu i gospodarki  w VII wieku  było pojawienie się

monet. Początkowo bito je z elektronu - stopu srebra i  złota

w bardzo różnych proporcjach, a następnie z czystego złota lub srebra (VI wiek).

                               

                                           W początkach  okresu  archaicznego na bazie  alfabetu fenickiego  powstał                                         alfabet grecki  i  pierwsze  dzieła  literackie  (najpierw   śpiewane,  potem                                         recytowane,  a  w  końcu  spisane). W latach 750-700 p.n.e.  powstały poematy                                         epickie Homera: "Iliady" i Odyseja (sławiąca triumfalny powrót Odyseusza spod                                         Troi),  a około 630 r. p.n.e.  dzieła  liryczne  Safony i  Alkajosa z Lesbos.

 

                                           W  VIII  wieku  p.n.e.  po  raz  pierwszy  pojawiły  się  ozdobne  wyroby                                         garncarskie.  Początkowo malowano czarne postacie na naturalnym czerwonym tle                                         gliny.  Jednak  około  530 r.  p.n.e.  w  Atenach  została  wynaleziona  nowa                                         technika  -  tło  malowano  połyskującą  czernią,  natomiast  postacie  miały                                         naturalny,   czerwony  kolor  gliny.   Nowy  styl czerwonofigurowy  umożliwił                                         wykonywanie   bardziej   realistycznych   szczegółów,    toteż   szybko   się

                                       upowszechnił.  Rzeźby archaiczne stanowią pierwsze studium anatomii - niezbyt                                         proporcjonalne   i   bez   specjalnej  dbałości   o   szczegóły  anatomiczne.                                         Przedstawiane  postacie  były  statyczne.  Oczywiście piękne było tylko ciało męskie - stąd  nagie  męskie akty, a kobiety  zawsze  przedstawiane  były  jako  ubrane.  Okres  archaiczny był  też  czasem  rozwoju  nauk ścisłych i  filozofii.   Znaczącą  rolę  miała  szkoła  w  Milecie,  przede  wszystkim  dzięki  filozofom natury: Tales (matematyk i astronom), Anaksymander (geograf, twórca zegara słonecznego  i  pierwszej  mapy świata).  Z Samos  pochodził  matematyk  i  filozof  Pitagoras,  założyciel  słynnej szkoły pitagorejczyków (Związek Pitagorejski) w Krotonie.

​

    W latach 499-494  Grecy toczyli  wojnę z Persami  w  Azji Mniejszej. Perski wódz  Dariusz I Wielki zdobywa Milet  w roku 494, a Grecy, którzy  zamieszkiwali Jonię byli pod silną okupacją Persów.  Królestwo Persów stało się  potęgą  w świecie starożytnym. Sytuacja ta wkrótce doprowadziła do wybuchu konfliktu. 

    Histiajos,  tyran Miletu przetrzymywany w areszcie domowym przez króla perskiego, zdecydował się wywołać w Jonii powstanie.  Wiedząc,  że miasta jońskie nie znoszą perskiej hegemonii (czyli przywództwa jednego  państwa nad innymi,  które poddają się jego kierownictwu), wysłał posła do Miletu, gdzie wieść (wytatuowaną na czaszce posłańca) odczytał  lokalny władca Aristagoras i rozpoczął działania zbrojne.  Z pomocą przyszły inne miasta  greckie m.in. Ateny oddały do dyspozycji  20 okrętów,   Eretria – 5.  W  roku  499 p.n.e.  grecy  zdobyli  Sardes paląc miasto doszczętnie.  To zwycięstwo sprowokowało  Persów  do  kolejnego  najazdu na ziemie Greków. Po kilku kolejnych  latach  ciężkich  walk  flota jońska poniosła druzgocącą klęskę pod Lade  (494 p.n.e.) i rebelia została stłumiona przez Persów.  Z jońskich miast najgorszy los spotkał Milet. Miasto zostało zrównane  z  ziemią,  a  ci,  którzy  przeżyli  oblężenie,  poszli

w niewolę. Kultura grecka upadła.   

​

​

​

                                            480-323 r. p.n.e.

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​

​

   

    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​

 

 

 

 

 

​

​

​

                                                           Wojna peloponeska (431-404 p.n.e.),  w  której starły się                                                         ze sobą Ateny  i  Sparta  oraz  ich sprzymierzeńcy, odcisnęła                                                         piętno na  całym  V  stuleciu.  Wojna  była wielką  przegraną                                                         Aten,  spowodowała  rozpad  I  Ateńskiego  Związku  Morskiego                                                         i  pogrążyła  całą  Grecję  w  chaosie.  Nastąpiła  33 letnia                                                         dominacja  Sparty,  zakończona ponownym umocnieniem się  Aten                                                         i  Teb  oraz  powstaniem   II  Ateńskiego  Związku  Morskiego 

                                                       (378 r.  p.n.e.).   Niezwyciężona  dotąd   armia   spartańska                                                         poniosła   klęskę  pod  Leuktrami  (371 r. p.n.e.),  co  dało                                                         kilkuletnią hegemonię Tebom. Osłabienie i rozbicie wewnętrzne                                                         świata  greckiego po załamaniu  Teb  i  rozbiciu  II  Związku                                                         Morskiego, bezlitośnie wykorzystał władca Macedonii Filip II.                               

    Macedonia była  niezbyt  silnym  królestwem  zamieszkałym  przez  ludność  mówiącą  po  grecku.  Filip II tchnął w Macedończyków ducha walki i zaczął skutecznie atakować terytoria greckie. 

 

    Po  przegranej  bitwie  pod  Cheroneją  w  338 r. p.n.e.  Grecja zmuszona była uznać                              zwierzchnictwo macedońskiemu władcy,  choć grecy zachowali swoje dotychczasowe struktury     

społeczne i polityczne.                                   

 

    W 337 r. p.n.e. pod przewodnictwem Filipa II powstał  Związek Koryncki.  Syn Filipa, 

Aleksander Wielki, wychowany przez słynnego filozofa Arystotelesa i wykształcony w duchu 

kultury  greckiej,  dokonał podboju Persji i stworzył państwo obejmujące ziemie od Indii 

po Egipt.  W 334 roku  rozpoczął  wielką  kampanię  przeciwko  Persji,  rządzonej  przez

Dariusza III.  Zwycięzca spod Issos  (333 r. p.n.e.),  zdobył  fenickie  miasto  Tyr  po

siedmiu miesięcznym oblężeniu, zajął Gazę i bez walki zdobył Egipt,  gdzie uważano go za 

wybawiciela  z  niewoli  perskiej.   W  332 r. p.n.e.  założył  Aleksandrię,   odwiedził

sanktuarium Amona  w  oazie Siwa  i  koronował się na faraona Egiptu.  Wiosną 331 p.n.e.

przybył do  Mezopotamii, zadał Dariuszowi ostateczną klęskę pod Gaugamelą,  wcielając do 

swojego  pęczniejącego Imperium, Mezopotamię. Pod  Gaugamelą pokonał ostatecznie Persów, 

zajął Suzę,  Babilon, Persepolis.  Po śmierci Dariusza III  (330 r. p.n.e.)  ogłosił się

jego następcą, przejmując ceremoniał  i  zwyczaje  perskie  oraz kult władcy.  Następnie

opanował tereny  obecnego   Afganistanu  i  północno-wschodniego Iranu (329-327 p.n.e.).

Wiosną 327 p.n.e.  wyruszył  na  podbój Indii.  Udało  mu  się  dotrzeć  do rzeki Indus,

jednak bunt wojsk  zmusił go do odwrotu, podczas którego poniósł olbrzymie straty.  W  czasie przygotowań do podboju Arabii, Kartaginy, Italii, a nawet krajów za Słupami Heraklesa,  Aleksander  Wielki zmarł w Babilonie. Imperium jego rozpadło się na kilka wojujących ze sobą części.

​

​

​

                                           323-30 r. p.n.e.

​

​

​

Okres hellenistyczny

​

    Aleksander Wielki  zrealizował plany  swojego ojca Filipa II i w ciągu 13 lat podbił Persję (czyli obecny Iran).  Po  pokonaniu  Persów  w  Azji  ustanowił  stolicę  swojego  Imperium w Babilonie. Wyzwolił Egipcjan  spod  przeszło  200 letniego panowania  Persów - został uznany za faraona.  Po  śmierci  Aleksandra rozpoczęły się walki o Imperium. 

Ostatecznie państwo się rozpadło w bitwie pod Ipsos w 301 r. p.n.e.  na  kilka części.  Największe i najpotężniejsze

z nich to:  królestwo Ptolemeuszów  w  Egipcie,  królestwo  Seleukidów  w  Azji  (Syria) oraz królestwo  Antygonidów obejmujące Grecję i Macedonię. Grecja zachowała  własny  samorząd,  ale  pozostawała pod protektoratem  macedońskim.  

Królestwa te określane są mianem hellenistycznych, czyli ukształtowanych pod wpływem Greków.

                           

    Po wojnie peloponeskiej produkcja i handel  przeniosły się  na  wschód. Grecja zaczęła  się  wyludniać - zastępy  uczonych, literatów i artystów  przeniosły  się  do  państw  hellenistycznych,  głównie  do  Egiptu.  Centrum  nauki  i kultury stała się Aleksandria. Biedna Grecja stanowiła teren wycieczek  turystycznych  bogatych Rzymian. Z dawnych  miast-państw  greckich tylko Ateny, pomimo ogólnej biedy, prowadziły jeszcze działalność kulturalną. Pewne znaczenie polityczne uzyskały w roku około  280 p.n.e., gdy utworzono tzw. Związek Etolski (z siedzibą w Delfach) oraz Związek Achajski. W Antenach rozwinęła się nowa forma  języka  greckiego  tzw.  koine.  W  koine

napisano później grecki przekład Nowego Testamentu, pisma Apostołów i pierwsze dokumenty 

Kościoła,  a także  literaturę piękną tego okresu.  Przez następne wieki koine ewoluował 

i unowocześniał się (m.in. zapożyczał z innych języków),  podczas gdy  Grecja  klasyczna

trwała  niezmienna,  głównie  jako  język  nauczany  w  szkołach  i  na  uniwersytetach. 

W okresie tym, ukształtował się nowy typ światopoglądu,  polegający  m.in.  na  tym,  że

Grecy pochodzący z różnych stron Grecji poczuli się obywatelami świata  (kosmopolityzm), 

a   nie   tylko   miast-państw,   zyskali   świadomość   jedności   ekonomicznej  państw 

hellenistycznych. W wyniku podbojów  Aleksandra  Wielkiego  założono  dziesiątki  nowych 

miast,  w których wykorzystywano najlepsze wzorce urbanistyczne.  Miasta  tworzone  były 

przeważnie na planie prostokąta, posiadały sieć wodociągową  i  kanalizacyjną,  szerokie 

wygodne ulice.  Pod względem  wygody i czystości niektóre ówczesne  miasta  przewyższały 

Paryż z czasów Ludwika XV. W budownictwie sakralnym panował porządek  joński  (dorycki), 

który wykorzystywano w budownictwie  świeckim.  Sztuka  hellenistyczna  wiąże  klasyczne

greckie wzory z elementami wschodnimi.

​

    Największe   znaczenie    naukowe

i   kulturalne   osiągnęła    egipska

Aleksandria.    Miasto     olśniewało

przybyszów bogactwem i wspaniałością.

Dzięki  znacznym  funduszom,  na cele

naukowe,      jakimi       dysponował

Ptolemeusz I  powstał wielki instytut

naukowy, nazwany Muzeum. W jego skład

wchodziła      biblioteka,      ogród

botaniczny  i  zoologiczny, pracownie

chirurgiczne      i      obserwatoria

astronomiczne.  Miasto było mieszanką

różnych    narodowości.   O    ocenie

człowieka  nie decydowało pochodzenie

czy    wyznanie,    ale     bogactwo,

stanowisko i wykształcenie.  Wielki napływ  uczonych  sprawił,  że Aleksandria stała się  głównym ośrodkiem naukowym  w takich dziedzinach jak matematyka, geografia,  astronomia, medycyna  i  nauki humanistyczne.  Działali  tu  między  innymi  uczniowie  Arystotelesa  i  Euklides, autor dzieła elementy  geometrii (obowiązującego jako podręcznik przez następne stulecia). Na bazie osiągnięć nauk przyrodniczych powstało wiele ważnych konstrukcji technicznych: telegraf wodny, młyn  wodny, zegar wodny,   pompa  ssąco-tłocząca,  sikawka  przeciwogniowa,  turbina  wodna  i  parowa.  Nie  upowszechniły się one jednak ze względu na olbrzymie  znaczenie pracy niewolniczej.  Może  za  wyjątkiem  wynalazków  wykorzystywanych  w  wojnach: katapulty, machiny oblężnicze, pierwowzór "wiatrówki" (aerotonon).

​

    Ten   hellenistyczny   świat  istniał  do  połowy II w. p.n.e.  Dzięki  wewnętrznym  sporom  pomiędzy  państwami  hellenistycznymi udało się Rzymianom bez większych  problemów podbić Macedonię i Związek  Achajski.  Na przełomie II  i I wieku p.n.e.  uległy  Rzymowi  wszystkie państwa hellenistyczne, stając się prowincjami Cesarstwa.  Jako ostatni  upadł Egipt Ptolemeuszów, rządzony przez królową Kleopatrę - w 31 r. p.n.e.

​

​

 

 

                     

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​

​

                                                                                         Opracował:

                                                                                         Rafał Wójcik

 

 

​

​

​

​

Bibliografia:

​

​

Źródła internetowe:

​

https://www.szkolnictwo.pl/szukaj,Powstanie_jońskie
https://www.imperiumromanum.edu.pl/geografia/krainy-sasiednie-rzymu/starozytna-grecja/
http://www.moja-grecja.pl/historia.php?str=okres3
http://www.moja-grecja.pl/historia.php?str=okres4
http://www.moja-grecja.pl/historia.php?str=okres5
https://historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com/2015/02/13/kultura-cykladzka/
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1427738,Wojna-trojanska-–-fakty-i-mity
http://www.moja-grecja.pl/wojna_trojanska.php?str=oblezenie-troi
http://www.moja-grecja.pl/wojna_trojanska.php?str=podstep
https://www.imperiumromanum.edu.pl/kultura/legendy-rzymskie/legenda-o-eneaszu/
http://www.moja-grecja.pl/historia.php?str=okres6

​

​

​

​