top of page
Kotwica 1

 

Na przestrzeni dziejów:  Awarowie

Awarowie

   

    Nomadyczny  lud   okrutnych  i  podstępnych wojowników, siejących grozę i strach w Europie. Twórcy silnego  państwa, przybyli do  Europy ze swoimi doświadczeniami jakie  zdobyli  w  Azji. Występowali     pod     postacią      plemienia proto-mongolskiego  Żuan-Żuan (Rouran) kierując się   łupieżczymi   wyprawami   na    Cesarstwo Chińskie.  Pod naciskiem Turków musieli uciekać na   zachód  przez  stepy  do  Europy środkowej jednocząc    po    drodze    liczne    plemiona słowiańskie,  germańskie,   a  nawet   huńskie, a  gdy  stało  się   o   nich  głośno,  zostali ochrzczeni mianem Awarów.

    Awarowie   z  łupili   Królestwo   Franków, a   nawet   mogliby   zdobyć    Konstantynopol, jakby  nie ich słowiańscy   sojusznicy,  którzy zdradziecko  doprowadzili  do  totalnej  klęski Awarów.

   

    

Pochodzenie

Pochodzenie

    Awarowie  to  koczowniczy  lud  pochodzenia  azjatyckiego  wywodzący się  prawdopodobnie  od plemienia Żuan-Żuan 

(Rouran),  którzy  pod  naciskiem  turków musieli uciekać tą samą drogą co Hunowie (przez stepy) do Europy.  Turkuci (lud turecki) traktował Awarów jako swych zbiegłych poddanych, których kagan zamierzał ścigać i ukarać.

    Pochodzenie  etniczne  Żuan-Żuan  jest  sporne.  Być  może  powstali z różnych elementów: zbiegów,  niewolników, uciekinierów ze wsi chińskiej i z różnych ludów z Wielkiego Stepu. Uważano ich za plemię proto-mongolskie.

 

    W roku ok. 554-555 plemię Żuan-Żuan została rozbita przez  Turkutów, Kitanów i cesarstwo Północnej  dynastii Qi. Ponad 3 tys.  Rouran  udało się  zbiec do Zachodniej  Dynastii Wei,  gdzie  ich  przyjęto  i  osiedlono  w  stolicy, w Chang’anie.  Wkrótce  Turkuci  przysłali poselstwo  domagając się wydania wszystkich zbiegów.  Chińczycy  uczynili  temu zadość i wymordowano wszystkich członków rodu panującego i arystokracji Rouran.

    Żuan-Żuan i Awarowie słynęli z łupieżczych najazdów:  Żuan-Żuan wyprawiali się na Cesarstwo Chińskie, a Awarowie na Cesarstwo Bizantyjskie. Ich upodobanie świadczy, że tworzą ten sam lud o tej samej kulturze. 

    Według  części  badaczy  druga grupa Rouran  uciekła na zachód  i  w  558 r. pojawiła się w Europie na północnym przedpolu Kaukazu, gdzie została ochrzczona przez bizantyńczyków mianem Awarów.

Przebieg wydarzeń

Żuan-Żuan (Rouran)

    Rouran koczowali głównie na terenach obecnej Chałchy  (Mongolii Północnej);  ich  wodzowie  rezydowali u podnóży  gór Changaj.  Największe znaczenie Rouran osiągnęli w okresie między połową IV a połową VI wieku, kiedy trudnili się głównie najazdami na Cesarstwo Chińskie.

Rok ok. 300 n.e. - Pierwsze wzmianki o Żuan-Żuan

 

    Plemię Żuan-Żuan wypędziło Hunów z podgórza Uralu.

Rok 338 n.e. - Podporządkowanie plemion tureckich

    W  338 r. n.e.  narzucili  zwierzchność  koczowniczym  Telesom  (przodkowie  ludów  tureckich  Jakutów,  Ujgurów  i Telengitów).

 

 

Rok 418-441 n.e. - Podporządkowanie kolejnych plemion 

 

    Podporządkowali sobie plemiona Hu i Yuezhi (prawdopodobnie plemion chińskich).

 

Rok 430 n.e. - Opanowanie Wielkich Stepów 

 

    Stali  się  gospodarzami  na  Wielkim Stepie,   ale  mieli  silnego  przeciwnika  w  postaci cesarstwa Północnej dynastii Wei, założonej przez plemię Tuoba.

Rok 470-507 n.e. - Osłabienie potęgi Żuan-Żuan

    Od 470 r. rozpoczął się zmierzch ich  potęgi,  choć nie gwałtowny. Najbardziej osłabiło Rouran odejście Telesów, którzy  w  dolinie  Irtyszu  założyli  własne  quasi-państwo Gaoche  (dosł. „Wysoki Wóz”),  stając się  sojusznikami Północnej Dynastii Wei, a tym samym wrogami Żuan-Żuan. Osłabieni prosili o pokój Tuoba, składając propozycje uznania zwierzchności cesarstwa. 

Rok 508 n.e. Żuan-Żuan rozbici

 

    Tuoba i Telesowie rozbili państwo Żuan-Żuan.

 

Rok 516 n.e. - Zemsta Żuan-Żuan 

 

    Nowy  władca  Żuan-Żuan,  Chounu  wziął rewanż na Telesach, a z czaszki ich wodza Miwotu  kazał sporządzić sobie puchar.  Resztki Telesów zbiegły  do  Heftalitów  (Białych Hunów),  zaś  cesarstwo  Północnej  Dynastii  Wei  uznało Żuan-Żuan za lud wasalny.

Rok 520 n.e. - Wojna domowa

 

    W 520 r. Chounu został zamordowany przez matkę,  która w ten sposób pomściła śmierć wnuka, zaduszonego na rozkaz ojca wskutek intryg młodej żony Chounu. Podczas tych zamieszek wszyscy pretendenci  do  tronu  rourańskiego znaleźli się w rękach Tuoba.  Jeden z nich, Anagui, syn poprzedniego władcy, zniósł zależność chińską i odbudował potęgę ludu Rouran (Żuan-Żuan).

 

 

Rok 525-532 n.e. - Wzmocnienie pozycji Anagui

 

    W 525 r. Anagui pomógł Wei stłumić powstania w warowniach nadgranicznych. Po tym wydarzeniu jego  pozycja urosła  na tyle, że w 532 r. wysłał na dwór cesarski poselstwo z prośbą o rękę księżniczki Wei dla syna.

Rok 536 n.e. - Turkuci walczą o autorytet Rouran

 

    W 536 r. władca  Turkutów,  Bumyn (lub Tumyn),  przeprowadził  udany atak na Telesów, którzy wyruszyli przeciwko Rouran, co umocniło jego autorytet.

 

 

Rok 540 n.e. - Zniszczenie państwa Telesów

 

    Rouran zniszczyli ostatecznie w 540 r. państwo Telesów.

 

 

Rok 540-551 n.e. - Prośba o rękę córki Anaguia, władcy Rouran

    Bumyn sądząc, że  jego pozycja jest już wyjątkowo  silna  wysłał  do  Anagui  posłów z prośbą o rękę jego córki.  Spotkał się jednak  z  odmową  i  przypomnieniem,  że jest tylko  „wytapiaczem”,  gdyż  Turkuci  specjalizowali  się

w wytwarzaniu żelaznej broni z miejscowych surowców, z której składali im daniny,  więc nie  może  występować z taką  propozycją.  Rozwścieczony  Bumyn zabił wysłannika Anagui,  zrywając tym samym wszelkie kontakty z Rouran i wystąpił

z podobną prośbą do cesarza Zachodniej Dynastii Wei (551 r.), która zakończyła się sukcesem. 

 

 

Rok 552-554 n.e. - Rouran ostatecznie rozbici

 

    W  552 r. Bumyn uderzył zbrojnie na Rouran;  Anagui  popełnił  samobójstwo,  a  jego  następcy  nie  stanęli  na 

wysokości zadania  z  powodu sporów wewnętrznych.  Ostatecznie orda Rouran  została rozbita w 554 r. przez Turkutów, Kitanów i cesarstwo Północnej dynastii Qi.

 

Rok 555 n.e. - Zbiegli członków Rouran 

 

    Pierwsza grupa  uciekinierów  (Ponad 3 tys.  Rouran)  zbiegło  do  Zachodniej Dynastii Wei,  gdzie  ich przyjęto

i osiedlono w stolicy, w Chang’anie.  Wkrótce Turkuci przysłali poselstwo domagając się wydania wszystkich  zbiegów.  Chińczycy uczynili temu zadość i wymordowano wszystkich członków rodu panującego i arystokracji Rouran.

    Druga grupa Rouran (Żuan-Żuan) uciekła na zachód pod nazwą Awarowie.

Awarowie

Rok 557 n.e. - Awarowie docierają do Europy

 

    Pod presją napierających ze wschodu Turków, Awarowie docierają w rejon północnego Kaukazu.

 

Rok 558-560 n.e. - Podbicie plemion huno-bułgarskich

 

    Awarowie podbijają plemiona huńskie: Barsilów

mieszkających między Morzem Kaspijskim a Kubaniem

i Sabirów zamieszkałych na prawym brzegu Wołgi.

    Później   rozgromili   Utigurów   i   Podbili 

terytorium    Kutigurów,    którzy    w    wyniku

bratobójczych walk osłabili się, a  gdy  Awarowie

rozprzestrzeniali   się   po   całej   wschodniej

Europie, Utigurzy musieli im się  podporządkować,

natomiast  Kutigurzy,  którzy  próbowali  stawiać

opór, doprowadzili do zniszczenia swojego państwa

i zostali przez Awarów odepchnięci czy zawleczeni

na    zachód.    Podbici    Kutigurzy,    zgodnie

z  odwiecznym  prawem  obowiązującym  w  stepach,

musieli uczestniczyć  we  wszystkich późniejszych

pochodach Awarów.  

    W  ten  sposób  Awarowie  utworzyli federację

plemienną  z  Kutigurami,  Utigurami i plemionami

huno-bułgarskimi: Barsilami i Sabirami.

 

Rok 561 n.e. - Podbicie słowiańskich Antów i osiedlenie się Awarów

 

    Wspólny z Kutigurami najazd na ziemie położonej dalej na zachód, a zamieszkane przez słowiańskich Antów.

    Osiedlenie  się  Awarów  przez  bizantyńczyków  na  północ  od  Dolnego Dunaju,  jako  kordonu  przed  najazdami słowiańskich Sklawinów na Cesarstwo. Awarowie  zamiast  bronić  ziemie  Cesarską  przed  Sklawinami, podporządkowali ich sobie, lecz panowanie Awarów nad Sklawinami dackimi nie było trwałe.

Rok 562 n.e. - Wyprawa na kraj Franków

    Zakończona niepowodzeniem wyprawa  na  kraj Franków.  Cesarstwo Bizantyńskie  usiłowało odwrócić uwagę Awarów od najazdów na swoje terytorium kierując uwagę Awarów najpierw ku Frankom. Prawdopodobnie bizantyjczycy wmówili  Awarom  o bogactwach jakie posiadają  Frankowie w nadziei,  że  już  nie  wrócą  z  tej  kampanii.  Awarowie  byli  poganami

i barbarzyńcami, dlatego bizantyjczycy byli nieufni w zawieraniu  tego typu sojuszu. Po ostatnich wydarzeniach jakie przeżyło Cesarstwo Rzymskie w wyniku najazdów barbarzyńców zwłaszcza Hunów i zawieranie z nimi traktatów pokojowych, Bizantyjczycy  nauczyli  się, że poganie nie dotrzymują słowa  i  czekają  na  dogodną okazję,  żeby złupić własnych sprzymierzeńców,  dlatego  Bizantyjczycy wolą trzymać takich ludzi na dystans, nawet pomimo zawarcia z nimi traktatu pokojowego. 

 

Rok 566 n.e. - Kolejna wyprawa ku Frankom

 

    Ponownie Awarowie wyprawili się przeciwko Frankom,  tym  razem  kampania zakończona zwycięstwem  i  wzięciem  do

niewoli króla Sigeberta. Ostatecznie cierpiąc na głód  zwolnili jeńca za żywność i podarki, a w przeciągu trzech dni wycofali się z terenów frankijskich.

 

Rok 567 n.e. - Rozbicie Gepidów

 

    W  Panonii  toczyła  się  nieustanna  walka  Gepidów z Longobardami,  zamieszkującymi na zachód od południkowego odcinka Dunaju.  W  konflikt  gepidzko – longobardzkim zaangażowali się Awarowie,  aby  rozbić  doszczętnie  Gepidów

i  zająć  ich  zieme  na  Nizinie  Węgierskiej  w  dorzeczu  Cisy,  aż  po  Siedmiogród.  Awarowie sprzymierzyli się 

z Longobardami przeciwko Gepidom i pokonali ich, rozbijając ich państwo w Panonii. 

 

Rok 568 n.e. - Założenie państwa Kaganat Awarów

 

    Po tych wydarzeniach Awarowie założyli państwo Kaganat Awarów  w Kotlinie  Panońskiej.  Natomiast  Longobardowie  opuścili  swoje  dotychczasowe  siedziby  i  wyruszyli  na  podbój Italii, po czym  zajęli  większą  część  Półwyspu Apenińskiego (569 r.)  i  założyli  tam  państwo  Longobardów,  gdzie  Pawia stała się ich stolicą (572 r.). Była to

ostatnia Wielka Migracja ludów germańskich.

    Gdy Longobardowie wyruszyli na podbój Italii,  Awarowie włączyli  do  swojego  państwa  ich ziemie, położonej na zachód od Dunaju Panonii.

Rok 569 n.e. - Najazd na Dalmację

 

     Kagan Awarów zażądał  od  Bizancjum wypłaty  trybutu  zawieszonego  od 565 roku, a nadto oddania Sirmium, które Gepidzi, w obliczu wojny z Longobardami, przekazali Cesarstwu. Zirytowany zwłoką w 569 roku Bajan  rzucił 10 tysięcy Kutigurów na cesarską Dalmację, którzy spustoszyli prowincję niszcząc 40 grodów warownych.

 

 

Rok 570 n.e. - Traktat pokojowy z Cesarstwem Bizantyjskim

    Traktat pokojowy, w którym Cesarstwo uznało osiedlenie się Awarów w Panonii.

Rok 574 n.e. - Zdobycie części ziem nad dolną Sawą

    Około 574 roku Awarowie wspomagani przez Sklawinów panońskich zdobyli część ziem  nad  dolną  Sawą  i  środkowym Dunajem.

 

 

Rok 575-578 n.e. - Inwazja Awarów na słowiańską Dację

    Dobręta (wódz Sklawinów dackich)  wykorzystał sytuację przesiedlenia się Awarów, odmawiając im dalszego płacenia  trybutu. Awarowie wysłali swoich posłów domagając się  od  Sklawinów  należytego  trybuty,  lecz oni wymordowali ich posłów.

    Ok. 578 roku 100 000 Awarów przekroczyło  Dunaj i wdarli się  do  Bizancjum  aż  po  Grecję. Cesarz Tyberiusz II  zawarł  z  nimi  sojusz  zobowiązując  Awarów za roczny trybut w wysokość 80 tysięcy sztuk złota  za  spacyfikowanie  Sklawinów nękających ziemie Cesarstwa.  Kagan  Bajan  mszcząc się  za  śmierć  posłów  najechał  wówczas  z  potężną  armią Dację.  Po tej wyprawie na Sklawinów dackich, Awarowie podporządkowali ich sobie, lecz oni nie mogli się z tym pogodzić. 

Rok 579 n.e. - Planowany atak na Sirmium

 

    W 579 budowniczowie sklawińscy zbudowali  przeprawę  przez  Sawę,  która  umożliwiła  Awarom w następnych latach podjęcie oblężenia i zdobycie Sirmium. 

 

Rok 579-583 n.e. - Bunt słowiańskich Sklawinów dackich

 

    Sklawinowie daccy nie mogąc pogodzić się z rządami Awarów, postanowili na własną rękę najechać wówczas  Półwysep  Bałkański, gdzie 4 lata żyli tutaj swobodnie i bez lęku jak we własnej ziemi.  Bizancjum  zawarło sojusz  z  Antami,  którzy  zmusili Sklawinów do częściowego powrotu  do  Dacji  i   ponownego  pogodzenia  się  z  Awarami.  Przyniosło  to w rezultacie wzmożenie presji awarsko-słowiańskiej na Bizancjum.

 

Rok 582 n.e. - Zdobycie Sirmium

    Zdobycie bizantyjskiej twierdzy Sirmium po dwóch latach oblężeniach.  Była to jedna  z  najważniejszych  twierdz  bizantyńskich,  broniących  północnej  granicy  Cesarstwa.  Awarowie nieustannie atakowali Sirmium, które broniło im wejścia na teren cesarstwa. Ostatecznie w 582 r. Awarowie zdobyli miasto, kończąc jego antyczną historię.  Zwycięzcy  zagwarantowali mieszkańcom bezpieczeństwo, jednak zażądali, aby ci opuścili miasto,  pozostawiając cały dobytek oraz zapłacili trybut w wysokości 240 000  solidów.  Po jego  uiszczeniu  mieszkańcy  udali się do Salony. Upadek Sirmium umożliwił Awarom, a wraz z nimi i Słowianom, posuwanie się na południe wzdłuż wybrzeża Adriatyku  i  w  konsekwencji zajęcie całej Dalmacji w ciągu pierwszej połowy VII w.​

 

                                         Rok 584 n.e. - Pod    ciosami    Awarów                                                                           i    Słowian    padają    kolejne    miasta

                                                                         bizantyjskie

 

                                                                             Awarowie   wspólnie    ze    Słowianami                                                                           zdobywają twierdze Viminacium i Singidunum.

                                         

                                         Rok 585 n.e. Awarowie pustoszą ziemie                                                                           bizantyjskie

 

                                                                             Najazd  Awarów   na   ziemie  Cesarstwa                                                                           w kierunku Morza Czarnego aż  po Anchialos.

                                                                             Zawarcie pokoju po podwyższeniu trybutu                                                                           do 100 tysięcy.

                                         Rok 586 n.e. - Oblężenie Tesaloniki

 

                                                                             Wspólne    ze    Słowianami   oblężenie                                                                           Tesaloniki   zwinięte   z   powodu    głodu 

                                                                         i zarazy.

Rok 593-595 n.e. - Wyprawa Awarów po Anchilaos i Herakleę.

    Wielka wyprawa Awarów  na  wschodnie  Bałkany  po  Anchilaos i Herakleę.  Ziemie cesarstwa bizantyjskiego po raz kolejny zostały złupione.

Rok 593-595 n.e. - Najazd Awarów na Turyngię i Dalmację

    Najazd na frankońską Turyngię i kolejny  najazd  na  Dalmację  zakończony ewakuacją Awarów nękanych przez wojska bizantyjskie.

 

Rok 598 n.e. - Zwycięska kampania w Dobrudży

    Awarowie, zgłaszający pretensje  do  ziem położonych  na  prawym  brzegu  Dunaju, dokonali zwycięskiej  kampanii  w  Dobrudży, gdzie  zadali armii bizantyjskiej dotkliwe straty. Awarowie musieli zakończyć swoją zwycięską kampanię,

z powodu zarazy, która po raz kolejny zabrała  wielu Awarów.  Zmarło  7  synów  kagana.  Bajan   (przywódca  Awarów)  poprosił  o  zawarcie pokoju. Ustalono  podniesienie  wysokości trybutu o kolejne 20 tysięcy sztuk złota oraz uznano Dunaj za rzekę graniczną pomiędzy obydwu państwami.  

 

 

Rok 599-600 n.e. - Porażka Awarów

 

    Zwycięska kampania armii bizantyjskiej, która w kilku bitwach  pokonała  Awarów,  przeprawiła  się  przez  Dunaj

i  dotarła  w  rejon  Cisy  i  Temeszu.  Zginęło  podobno  aż  30  tysięcy  Awarów, w tym kolejnych  4 synów Bajana. Bizantyjczycy wzięli jeńców i zdobycz.

 

 

Rok 602 n.e. - Najazd na Trację i Istrię

    Najazd Awarów na bizantyjską Trację i wspólnie z Longobardami i Słowianami na Istrię.

 

Rok 603 n.e. - Pokój z Bizancjum

 

    Pokój z Bizancjum w zamian za podwyższony trybut.

 

Rok 614 n.e. -  Ponowne oblężenie Tesaloniki, zdobycie Salony i opanowanie ziem nad Adriatykiem

    Ponowne oblężenie Tesaloniki przez  Awarów,  zdobycie wspólnie  ze  Słowianami  Salony  i  opanowanie  ziem  nad Adriatykiem.

 

Rok 619 n.e. - Spisek Awarów

 

    Próba  porwania  cesarza  bizantyjskiego         

Herakliusza. Prowadząc w 619 roku  rokowania                                                              z kaganem, z  pełnym  ceremoniałem  Herakliusz 

zawierał pokój z kaganem, ten zaś  zarządził   

atak  na  bizantyjczyków.  W  ręce  awarskie                                                             

wpadła większa część orszaku i kosztowności. 

Awarowie   zapędzili  się   aż   pod    mury 

Konstantynopola,  grabiąc   i   uprowadzając   

znaczną liczbę jeńców.

 

 

Rok 622 n.e. - Rajd     Awarski      pod

Konstantynopol

    W  622  roku Awarowie podchodzą pod mury

Konstantynopola.  Cesarstwo  zawiera kolejny

traktat  pokojowy  podnosząc trybut  do  200 

tysięcy.  Wszystkie  te  zabiegi spełzły  na 

niczym. Prędzej czy później dojdzie do nieuniknionej bitwy. Bizantyjczycy  byli  w  trakcie  wojny  z  Persami,  nie

chcieli  walczyć  na  dwa  fronty.

   

 

Rok 626 n.e. - Największe oblężenie Konstantynopola

 

    29 czerwca 626 roku  n.e.  odbyło się 

największe   oblężenie    Konstantynopola   

w   dziejach   historii.  Armia    Awarów 

liczona  80 000 żołnierzy wraz  ze swoimi 

sojusznikami:    Słowianami,     Gepidami   

i      plemionami        Huno-bułgarskimi 

postanowili  uderzyć  w  serce  Imperium. 

Wiedzieli, że  Bizantyjczycy są osłabieni

po zwycięskiej bitwie,   którą   stoczyli 

z Sasanidami w latach 602 – 626. Awarowie

wykorzystali porażkę Persów dogadując się

z    nimi,   aby    razem    uderzyć   na

Konstantynopol z dwóch stron.

    Pierwsza armia Awarów  licząca  około

30 000 jeźdźców rozbiła  obóz  nad  Morza

Marmara,   mniejsze   armie  rozpoznawały

teren  w  okolicach  umocnień,  natomiast

Persowie    rozbili    obóz   w   mieście

Chalkedon,   które    leżało    naprzeciw

Konstantynopola.

    8-go lipca Awarowie z Persami pustoszyli i plądrowali teren wokół stolicy. Bizantyjczycy byli bez radni w wyniku  oblężenia. Miasto oblegano miesiąc czasu, Awarowie i Persowie najpierw chcieli ich osłabić zanim uderzą. 29-go lipca  Awarowie i Persowie szykowali się do szturmu.

    Konstantynopol      był        jednym 

z   najbardziej    strzeżonych     miast.

Największym  ich  atutem  były niezdobyte 

mury  obronne  zwane  Murami Teodozjusza. 

Budując  mury najpierw  wzniesiono ściany

zewnętrzne, które były wypełniane ziemią,

gruzem    i   zaprawą,   aby     zapewnić

konstrukcji  stabilność,  co  jakiś  czas

wnętrze muru wzmacniano warstwami cegieł.

W ten sposób  mury były  chronione  przed

wstrząsami. Cegły sprawiały,  że kamienna 

ściana   stawała  się  nie  co   bardziej

elastyczna, wchłaniała  energię wstrząsów 

nie   rozsypując    się    w     gruzach.

Bizantyjczycy    z    budowali    potężne

umocnienie  o  wysokości ponad 10 metrów,

o szerokości  około  5  metrów  i 96 wież

obronnych  około  20-to  metrowych.  Mury 

Teodozjusza   stanowiły   potrójną  linię

obrony. Pierwszą przeszkodą była wielka fosa, za nią  znajdowała się otwarta przestrzeń, a dalej nowy mur zewnętrzny

o wysokości 3-ch metrów i szerokości 2-ch metrów.  Zdobycie  miejskich  murów wymagało przeprawienia się przez fosę,  przebicia muru zewnętrznego i wewnętrznego  oraz  zajęcia  wszystkich wież jedna po drugiej. Miasta broniło zaledwie 12000 żołnierzy bizantyjskich.

                                                        Mimo  tak  trudnego  do  zdobycia miasta Awarowie i Persowie                                                      postanowili uderzyć.  Prawdopodobnie ich siły były podzielone na

                                                    3  grupy.   Pierwszą  część  murów  atakowali  Awarowie,   drugą                                                      Słowianie, a trzecią Persowie. Ponad mury  miasta  wystrzeliwano                                                      chmary  strzał, aż  do  chwili  podstawienia  pierwszych  machin                                                      oblężniczych. Mury miasta ponosiły zniszczenia,  ale nie runęły.                                                      Kilka obrońców bizantyjskich zbudowało konstrukcję umożliwiającą                                                      podpalenie machin oblężniczych.

                                                        2  sierpnia  nastąpiły  negocjacje.   Awarowie  zażądali  od                                                      bizantyjczyków poddanie miasta,  a  mieszkańcy  ich mieli poddać                                                      się  Persom.  Bizantyjczycy  jednak  nie zamierzali kapitulować.

                                                        W  nocy  3-go  na  4-go  sierpnia   Persowie   i   Słowianie

                                                    zaatakowali flotę Bizantyjską, po czym zmorzyli atak na mury  od                                                      strony złotego rogu.

                                                        Wkrótce   do   portu   Konstantynopola   przybyli   armeńscy                                                      marynarze,  którzy  walcząc po stronie  bizantyjczyków rozpalili 

                                                    w porcie ogień. Słowianie mylnie odczytali sygnał  jako  Awarów,                                                      których nadejścia oczekiwali.  Armeńczycy rozbili Słowian.  Dużo                                                      historyków twierdzi, że była to celowa dywersja Słowian, aby móc                                                      osłabić  Awarów i uwolnić  się  z  pod  ich  okupacji.  Dywersja                                                      Słowian zdecydowała o  losie  bitwy.   

    Persowie transportując żołnierzy przez Bosfor,  prawdopodobnie były  to  posiłki, zostali otoczeni przez Greckie statki. Persowie ponieśli klęskę. Szarbaraz, Perski wódz był wściekły, w końcu zebrał  pozostałych  ludzi  i  zrobił  odwrót, ale nie z obawy przed niepowodzeniem bitwy,  tylko  z  powodu  braku  żywności.  Na  koniec  przed  odwrotem  nakazał stracić wszystkich Słowian z powodu dywersji, ale nie wiadomo czy do tego doszło.

                                                                            Awarowie  ponieśli  druzgocącą  porażkę,                                                                          osłabili  w  znacznym  stopni swoje państwo, 

                                                                        a  także  nie   mieli   środków,   aby   móc 

                                                                        przeprowadzać kolejne ataki.  Klęska  Awarów 

                                                                        w bitwie  pod  Konstantynopolem  zdecydowała                                                                          o powstrzymaniu ich dalszej  ekspansji  oraz                                                                          uwolnienie   Słowian  z  pod  ich  okupacji,                                                                          natomiast  Persowie weszli  w  wojnę domową,                                                                          która dramatycznie zdezorganizowała państwo,                                                                          co  doprowadziło do ich upadku.               

                                                                            Awarowie  zdołali  podporządkować  sobie                                                                          rozdrobnione plemiona słowiańskie. Narzucili                                                                          im wiele niewygodnych  powinności takich jak                                                                          płacenie  trybutu,   dostarczanie   posiłków                                                                          wojskowych  na  łupieżcze  wyprawy na tereny                                                                          Bizancjum   i   Franków   czy   dostarczanie                                                                          produktów  rolnych  i  furażu  dla  koni, na                                                                          których opierała się ich armia. 

                                                                            Awarowie spędzali zimowe miesiące pośród                                                                          Słowian.   Jak   pisze  Fredegar,   Awarowie                                                                           sypiali   z   żonami   i   córkami  Słowian.                                                                          Słowianie   nie  mogli   dłużej  znieść  tak                                                                          upokarzającej zależności,  dlatego  powstali                                                                          przeciw swym ciemiężcom. 

                                                                            Po   przegranej   bitwie   Awarów    pod                                                                          Konstantynopolem,  Słowianie  w  tym  czasie                                                                          chcieli   zrzucić   zależność   z   pod  ich                                                                          okupacji. Na czele powstania stał frankijski 

                                                                        kupiec  Samon,  który  poprowadził   Słowian                                                                          przeciwko   Awarom.   Po  zwycięstwie  Samon

                                                                        został  obwołany  królem,  a  na jego  cześć                                                                          utworzono państwo zwane państwem Samona.

Rok 630 n.e. - Wybór nowego Kagana

    Walki związanych z wyborem  nowego  kagana pomiędzy Awarami jak i Bułgarami zakończone klęską i exodusem (masowa emigracja) Bułgarów.

    W 630 roku doszło w kaganacie do walk  związanych  z  wyborem nowego kagana.  Swojego  kandydata  mieli  zarówno Awarowie, jak i Bułgarzy. Ostatecznie Bułgarzy zostali pokonani przez  Awarów i 9 tysięcy rodzin bułgarskich zbiegło do Bawarii, gdzie większość została podstępnie wycięta na przydzielonych uciekinierom noclegach.  Niedobitki – około  700 rodzin pod wodzą Altseka – wywędrowały do Italii. 

Rok 635 n.e. - Kolejna porażka Awarów

 

    Wielkiej Bułgarii Kubrat pokonał  wojska  awarskie  broniące  wschodnich rubieży kaganatu i podporządkował sobie ziemie Kutigurów na zachód od Donu

 

Rok 630-639 n.e. - Migracja Serbów i Chorwatów

 

    W czasie migracji Serbów i Chorwatów na północne Bałkany wyparła Awarów znad Adriatyku.

Rok 663 n.e. - Prośba króla Longobardów

    W 663 roku na prośbę króla Longobardów Grimoalda kagan awarski wkroczył do Friulu i rozbił w kilkudniowej bitwie zbuntowanego  księcia  Lupusa.  Potem  jednak  nie  chciał  opuścić  Friulu,  traktując  go  jako zdobytą prowincję. Grimoaldowi udało się go pozbyć dopiero podstępem. 

Rok 670-679 n.e. - Nieustanne walki z Bułgarami

 

    Zwycięskie walki Bułgarów Asparucha z Awarami i wyparcie ich znad dolnego Dunaju.

 

Rok 741-742 n.e. - Kleska z Bawarami

 

    Klęska Awarów w wojnie z Bawarami o zwierzchnictwo nad ziemiami Słowian karantańskich.

 

Rok 782 n.e. - Demonstracja Awarów przeciw Frankom

    Demonstracja zbrojna na granicy państwa  Franków,  zaniepokojeni  rosnącą  potęgą  sąsiada. Podjęte w następnych miesiącach rokowania nie przyniosły rezultatu.

 

Rok 787-788 n.e. - Klęska Awarów z Bawarami i frankijską Frul

 

    Awarowie zawarli  sojusz  antyfrankoński z Bawarami. Inicjatywa przymierza wyszła od księcia bawarskiego Tassila III,  który został przymuszony  do  złożenia hołdu Karolowi Wielkiemu.  Sejm bawarski  w  Ingelheim uznał Tassila za zdrajcę. Awarowie najechali w odwecie Bawarię i frankoński Friul. Obie interwencje zakończyły się klęską. 

 

Rok 790 n.e. - Negocjacje z Frankami

 

    W 790 roku pomiędzy obydwoma państwami (Awarów i Franków)  zostały  wymienione  poselstwa, negocjacje zakończyły się jednak  ostrym  sporem  o  granice. Awarowie rościli sobie bowiem prawo do 100 kilometrowego pasa granicznego na zachód od Lasu Wiedeńskiego.

 

Rok 791 n.e. - Wielka kampania Franków przeciwko Awarom

 

   Frankowie podjęli trwającą 52 dni  kampanię  wojenną  przeciw  Awarom.  Od  południa  uderzył  Pepin  z  wojskami

italskimi,  zdobywając silne  umocnienia  awarskie  i  zadając Awarom  znaczne  straty.  Karol Wielki na czele armii

złożonej z Franków, Fryzów i Sasów natarł wzdłuż Dunaju po obu brzegach rzeki, utrzymując  łączność  między  armiami  za pomocą flotylli  statków  rzecznych. Awarowie  niemal  bez  walki  poddali twierdze w kotlinie wiedeńskiej. Armia Karola Wielkiego dotarła po ujście Raby do Dunaju. W drodze powrotnej Frankowie zajęli  dalsze  obszary w zachodniej części kaganatu. Utrata pasa granicznego – Lasu Wiedeńskiego,  a  jeszcze  bardziej prestiżu Awarów, pogłębiła tylko kryzys w państwie. 

 

 

Rok 792-795 n.e. - Wojna domowa i złupienie przez Franków skarbiec państwa

 

    Wojna domowa  w  kaganacie.  Złupienie przez Franków  głównego  ringu  awarskiego – gdzie znajdował się skarbiec państwa.

 

Rok 795 n.e. - atak Franków na główną twierdzę Awarów

    Atak Franków na główną twierdzę Awarów pomiędzy Dunajem a Cisą i ostateczne splądrowanie skarbca.

 

Rok 797 n.e. - Powstanie Awarów przeciwko Frankom

    Wybuchło powstanie przeciwko Frankom.  Zostało  stłumione  przez  Eryka  księcia  friulskiego i pod  koniec roku stanęło przed Karolem Wielkim poselstwo awarskie z bogatymi darami. 

Rok 799 n.e. - Kolejne powstanie Awarów, stłumione przez Franków

 

    W 799 roku  wybuchło kolejne powstanie. Awarowie wykorzystali zaangażowanie Franków w wojnie z Sasami i wspólnie

z Chorwatami  wystąpili przeciwko Frankom.  W czasie  walk  zginął dowódca karnej ekspedycji prefekt Bawarii Gerold.  W tym samym roku doszło do obalenia przez  Franków nieznanego z imienia tuguna awarskiego, który kilka lat wcześniej uznał się wasalem frankońskim.

Rok 802-803 n.e. - Ostatnie powstanie Awarów przeciwko Frankom

 

    Ostatnie  powstanie  w  802 roku  przyniosło  Awarom  początkowo  poważne  sukcesy. Oddziały friulskie i Marchii Wschodniej  doznały  ciężkich  strat  pod  „castellum Guntionis”,  śmierć  ponieśli  obydwaj  margrabiowie.  Dopiero  skierowanie przez  Karola Wielkiego w następnym roku do Panonii silniejszej armii złamało opór Awarów, tym razem już na zawsze.

 

Rok 805 n.e. - Chrzest Awarów przez Franków

 

    W 805 roku stanął przed Karolem ochrzczony  kapkan Teodor,  prosząc o zgodę na osiedlenie swego ludu na ziemiach Franków pomiędzy Sabarią a Karnuntum.  Kapkan  zmarł  wkrótce po powrocie, jego prośba została jednak jak się wydaje spełniona.  W tym samym 805 roku pojawiła się na dworze króla Franków delegacja  z  prośbą o przywrócenie najwyższej władzy kaganowi zgodnie z dawną tradycją.  Karol Wielki zgodził się. Kagan został ochrzczony 21 września  i  przyjął imię Abraham. Awarowie, którzy w tym czasie  nie  stanowili  już  dla  Franków żadnego zagrożenia, podjęli w oparciu  o nich próbę konsolidacji resztek swego państwa prawdopodobnie zagrożeni przez Słowian.

Rok 804-807 n.e. - Bułgarzy przejmują tereny awarskie

 

    Opanowanie  terenów  na  wschód od Dunaju: nad Cisą po południowy Siedmiogród przez Bułgarów Kruma.  Awarowie na tych terenach zostali szybko zasymilowani. 

 

Rok 811 n.e. - Interwencja Karola Wielkiego

 

    Interwencja  Karola Wielkiego  w  konflikt pomiędzy  zależnymi od Franków  plemionami  awarskimi i słowiańskimi,  przyzywając na swój dwór przywódców zwaśnionych plemion. 

 

Rok 822 n.e. - Awarowie znikają z historii

 

    Ostatni  raz  pojawili się posłowie  państwa  Awarskiego  reprezentując swojego kagana na sejmie we Frankfurcie. Na następnych sejmach  posłowie awarscy  już  się  nie  pojawiali, chociaż jako wasale mieli taki obowiązek, dlatego  po roku 822 uznaje się za ostateczny krach państwa awarskiego.

 

Kultura Awarów 

 

Osadnictwo:

 

    Awarowie to lud koczowniczy, przemieszczali  się  po  kilkuset kilometrów w grupie około 180 osób  od  wiosny do  jesieni.  Często wznoszono obozowisko sypiając w jurtach i kibitkach. Powstawały także osady zamieszkane przez część społeczności uprawiającej przyległe pola, podczas gdy pozostała część  powracała do osady  tylko  na  zimę  wraz  ze  stadami. Zabudowa osad była najczęściej rozrzucona i miała kształt półokręgu otwartego w kierunku pastwisk i pól.

 

Rolnictwo i hodowla:

 

    W pierwszym okresie swych dziejów zdobywali stada  na  masową skalę drogą grabieży, pobierania trybutu lub umów.  Awarowie hodowali głównie bydło: rogate i większe oraz konie. Oprócz tego hodowali  kozy,  owce,  bawoły  azjatyckie  i używane  do   transportu   wielbłądy   dwugarbne.  W  późniejszym  okresie świnie i kury. Jako pierwsi nad Dunajem  hodowali  gęsie,  które przywędrowały z nimi z Azji. Trzymali koty i psy.  O uprawie  roślin  przez Awarów  niewiele można powiedzieć.  Być może uprawiali winorośl, jeśli wierzyć relacji o jeńcach awarskich, którzy tłumaczyli chanowi bułgarskiemu przyczynę swych klęsk degeneracją ludu wskutek pijaństwa.

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                     fot. Rafał Wójcik

                 Mapa przedstawia rok 626 r. n.e.

Przebieg wydarzeń
Osadnictwo
Rolnictwo i hodowla
Rzemiosło

Rzemiosło:

 

    Wyroby  kowalskie,  głównie  elementy  uzbrojenia  reprezentowały  bardzo  różny poziom, będący zapewne  efektem  niezwykłego zróżnicowania ludności kaganatu, żyjących w nim plemion o różnych tradycjach i umiejętnościach,  a także  zapewne różnej majętności nabywców. Główną techniką stosowaną przez złotników  było  tłoczenie  z  blach.  W  późnym  okresie  dominowały  wyroby z brązu, czasem posrebrzanego  lub  pozłacanego,  a  główną  techniką  było odlewnictwo.  Zestaw  ozdób był stały:  detale pasów męskich, kobiece bransolety  i  zausznice oraz równie istotne metalowe części uprzęży końskiej.  Rzemiosło  awarskie  wyróżnia  częste posługiwanie się surowcami zwierzęcymi:  rogiem  i  kością, 

których używano zarówno do wyrobu elementów uzbrojenia, jak  i  przedmiotów codziennego  użytku. Z kości wykonane są jedyne znane nam instrumenty awarskie.

    Zachowane zabytki  garncarstwa  awarskiego  cechuje  występowanie  obok  produkcji  rzemieślniczej  wytwórczości  domowej,  która  jednak  w  późnym okresie zanikła.  Ma ona genezę środkowoazjatycką i charakteryzuje się naczyniami

o workowatym albo jajowatym kształcie.  Produkcja  rzemieślnicza,  tzw.  ceramika  siwa,  reprezentuje wysoki poziom techniczny  i  również  wykazuje  cechy  wskazujące na jej środkowoazjatyckie  pochodzenie.  Pod  koniec  VII  wieku  pojawiła się na terenie kaganatu ceramika tzw. żółta, z gliny  o  charakterystycznej barwie,  pokrywana czerwoną lub czarną farbą.

Wierzenia i obyczaje pogrzebowe:

    Awarowie wyrażali swoje bóstwa  w  postaci  zwierząt  –  mitologicznych przodków rodów,  czczono niebo,  księżyc

i żywioły – w tym wodę i ogień. Według Ewagriusza Awarowie posiadali plastyczne wizerunki swoich bóstw. 

    Każdy  ród  miał  swego  szamana,  który  interweniował w sytuacjach  codziennego życia, gdy ingerencja „górnego świata”  lub  kontakt  z  duchami przodków były szczególnie  niezbędne.  Szamani (którymi były również kobiety)  nie  tworzyli  wyodrębnionego  stanu  kapłańskiego,   chociaż  istniał  u  Awarów  szaman  naczelny  zwany  bookolabrasem  

– odpowiedzialny za sprawy wagi państwowej.  Bookolabras posiadał własną gepidzką służbę – być może wskutek kontaktu ze społeczeństwami posiadającymi wyodrębniony stan kapłański.  Szamani byli  też  lekarzami  w  swojej społeczności.

W trakcie prac archeologicznych  znaleziono  nawet  proste  narzędzia chirurgiczne z brązu:  skalpele  i  czerpaczek

– sitko. 

    Działalność  magiczna  stanowiła   nieodłączną   część 

codzienności   lub   też   wiązała  się   ze   specjalnymi

okazjami.  Na  co  dzień Awarowie  nosili  przeciw  czarom

i urokom amulety:  pojedyncze  kły  świni,  wilka,  dzika, 

którym  przypisywano specyficzne  właściwości w zależności

od rodzaju  zwierzęcia.  Oprócz  tego  znaleziono  amulety

w  formie  zawieszek  solarnych  i  lunarnych, miniaturowe

narzędzia,   groty   strzał  scytyjskich.  Amulety  nosiły 

szczególnie   dzieci.    Odnaleziono   groby   dziewczynek

z  naszyjnikami  wykonanymi  z  kilkunastu  długich  kości 

zająca.   W  Azji  Centralnej  zająca uważano  za  zwierzę 

szamańskie  i  wiązano  z  księżycem.   Jeszcze   bardziej

rozpowszechniona  była  wiara w magiczne właściwości  kury

domowej.  U  ludów  koczowniczych  wiązała się ona  ściśle

z  kilkupiętrową  wizją świata i była  przedstawiana  przy

drzewie kosmicznym.  U  Awarów dosyć często składano ją na

ofiarę dla zmarłych, podobnie jak gęś.  

    Zmarłych Awarzy chowali w pozycji  wyprostowanej.  Dla 

wczesnego  okresu  jest  poświadczony  obrzęd  całopalenia

konia  wojownika  wraz  z  uprzężą  charakterystyczny  dla 

wschodniej   Azji,  który  potem   zanika.  Uroczystościom

pogrzebowym towarzyszyło palenie ognisk,  pozostałości  po

ogniskach zsypywano  do  grobu.  Zwłoki  zmarłego  owijano 

w  całun. Chowano  go  w  stroju, z ozdobami, przedmiotami

codziennego użytku, mężczyzn z bronią. Do  grobu  składano

jadło: mięso, drób, jajka, napoje we flaszkach. 

    Ponadto  Awarowie  wierzyli  w  ingerencję zmarłych w życie ludzi żywych i to zarówno złośliwą jak i opiekuńczą. Awarowie wierzyli  w  wampiry  i  próbowali przeszkodzić ich szkodliwym wędrówkom.  Na cmentarzyskach  znajdowane są zwłoki odwrócone twarzą do ziemi, skrępowane, przygważdżane do dna grobu, albo z obciętą czaszką.  Charakterystyczny  dla religii  awarskiej kult przodków przejawiał się  szczególnie  w  kulcie czaszki zmarłego przodka  czy  bliskiego  krewnego. W  określonych  sytuacjach  składano  ją  lub  je do grobu wraz ze zwłokami później zmarłego członka rodu.  Nadprzyrodzone właściwości przypisywano również głowie zmarłego wroga, która stanowiła wojenne trofeum.

    Przyjęcie chrześcijaństwa przez Awarów nastąpiło wraz z upadkiem ich państwa.  Awarowie znajdowali się w trudnym  położeniu, w około sami wrogowie i na dodatku ciągłe najazdy przez Franków zmusiło Awarów do uległości  i  przejście  na chrześcijaństwo,  miało to doprowadzić do akceptacji założonego państwa  i  zajętych ziem,  lecz  mimo to Kaganat Awarów upadł.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bibliografia

 

Literatura:

Tryjarski E., Protobułgarzy, pod red. Plater K., roz. II, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1974, s. 168.

Źródła internetowe:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rouran
http://www.poselska.nazwa.pl/wieczorna2/historia-starozytna/awarowie-antyczni-obrzyni-zamieszkujacy-malopolske
https://pl.wikipedia.org/wiki/Awarowie
https://pl.wikipedia.org/wiki/Sklawinowie
https://pl.wikipedia.org/wiki/Religia_Awarów
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_Awarów
http://tojuzbylo.pl/wiadomosc/panstwo-samona-czyli-najstarsze-panstwo-slowian
http://altiok.blox.pl/2011/08/29-VII-626-Zbyt-slaby-cios-w-serce-imperium.html

 

 

 

 

 

Wierzenia i obyczaje pogrzebowe

Opracował:

Rafał Wójcik

  • Grey Vimeo Icon
  • Grey Facebook Icon
  • Grey Twitter Icon
  • Grey YouTube Icon
  • Grey Instagram Icon
bottom of page