Na przestrzeni dziejów | Cesarstwo Bizantyjskie

Na przestrzeni dziejów: Cesarstwo Bizantyjskie

Cesarstwo Bizantyjskie

Cesarstwo Bizantyjskie zwane Cesarstwem

wschodniorzymskim powstało w 395 roku n.e.,

czyli zaraz po śmierci Teodozjusza Wielkiego, czyli ostatniego cesarz władającego zarówno wschodnią, jak i zachodnią częścią Cesarstwa rzymskiego.

Bizantyjczycy nazywali siebie Romanos, czyli tymi, którzy kultywują tradycję Imperium rzymskiego. Pod wodzą władców absolutnych i architektów, których dzieła przyćmiewały budowle Rzymian, Bizantyjczycy zbudowali najdłuższy akwedukt starożytnego świata, niezdobyte mury obronne oraz katedrę, której kopuła wydaje się przeczyć prawu fizyki.

Kiedy Europa pogrążyła się w mroku średniowiecza, Cesarstwo Bizantyjskie kwitło. Po 1100 latach rządów

starożytne miasto zbladło w blasku nowoczesnej sztuki wojennej. W roku 1453 n.e. niezdobyte mury obronne Konstantynopola runęły, kamienie i cegły nie mogły oprzeć się armatą, dzieje Cesarstwa bizantyjskiego dobiegły

końca.

Rok 330 n.e.

Cesarz Konstantyn I Wielki przeniósł stolicę imperium

z Rzymu do Bizancjum, a następnie zmienił nazwę na Nowy

Rzym. Z czasem miasto nazwano Konstantynopol (czyli

miasto Konstantyna).

Powodem przeniesienia głównej stolicy Rzymu do

Konstantynopola były ciągłe najazdy barbarzyńców na Rzym,

co powodowało, że stolica ta stawała się z czasem co

raz bardziej biedniejsza i wyniszczona.

Rok 395 n.e.

W roku 395 n.e. po śmierci Teodozjusza Wielkiego

Imperium Rzymskie rozpadło się na część wschodnią

i zachodnią, w których władali synowie Teodozjusza.

W części zachodniej rządził dziesięcioletni Honoriusz (część łacińsko-romańska) i osiemnastoletni Arkadiusz na Wschodzie (część grecka). Żaden z nich nie wykazywał dużych zdolności zarządczych. Jakby przeczuwając, że obaj nie będą w stanie skutecznie rządzić swoimi częściami, Teodozjusz mianował ich opiekunem Stylichona. Ten de facto rządził Zachodnim Cesarstwem w imieniu Honoriusza; z kolei na Wschodzie dominował Flawiusz Rufinus. W części Wschodniorzymskiej stolicą Imperium był Konstantynopol, a w zachodniorzymskiej Rzym.

Rok 528-534 n.e.

W latach tych powstał Kodeks Justyniana, czyli jedna z trzech części wielkiej kodyfikacji prawa rzymskiego wydana przez cesarza Justyniana I Wielkiego, znanej pod średniowieczną nazwą Corpus Iuris Civilis.

Justynian rozpoczął prace nad Kodeksem rok po wstąpieniu na tron. W tym celu powołał specjalną komisję, w skład której weszło 7 urzędników cesarskiej administracji wysokiego szczebla. Kodeks Justyniana składa się z 12 ksiąg podzielonych na tytuły. Zawierają one szereg konstytucji cesarzy rzymskich, z których najstarsze pochodzą

z czasów Hadriana, z wyszczególnieniem imienia cesarza, który przyjął dany dokument, adresata konstytucji oraz daty i miejsca jej ogłoszenia. Kodeks dotyczył m.in. prawa administracyjnego, kościoła, spadkowego, czy rodzinnego.

Rok 533-544 n.e.

Podbicie Wandalów i odzyskanie północnej Afryki.

Rok 535-553 n.e.

Wojna z Królestwem Ostrogotów.

Po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego,

Królestwo Ostrogotów pod rządami króla

Teodoryka Wielkiego przyjął tytuł patrycjusza

i uznawał cesarza za swojego nominalnego

zwierzchnika w 449 roku n.e. Powstało państwo,

w którym dzięki zręcznej polityce Teodoryka,

udało się żyć w pokojowym współistnieniu

dwóch całkowicie odmiennych nacji. Sam władca

porzucił germańskie zwyczaje i otoczył swój

dwór przepychem na wzór Bizancjum, a sam nosił

się w kolorze cesarskiej purpury. Znajomość obu

dworów cesarskich pomagała mu w kontaktach

z Rzymianami, a za pośrednictwem swego urzędu

realizował oczekiwania ludu w zakresie ciągłości

struktur państwowych.

Po śmierci Teodoryka w 526 r. jego następcy nie potrafili utrzymać w ryzach swoich poddanych i zachować pokojowe relacje z cesarzem. Wojna z Bizancjum rozpoczęła się w 535, po zamordowaniu sprawującej władzę w Italii córki Teodoryka, Amalasunty przez jej kuzyna Teodahada, z którym dzieliła władzę. Zbrodnia popełniona na Amalusancie stanowiła dla bizantyjskiego cesarza Justyniana Wielkiego okazję do likwidacji władzy Ostrogotów

i doprowadzenie w końcu do ostatecznego upadku państwa. Najważniejsze bitwy stoczono pod Brundisium (547 rok), pod Sena Gallica (551 rok) i pod Busta Gallorum (552 rok). Po ostatniej bitwie w 553 rok, kiedy to ostatni król Teja zginął w bitwie pod Mons Lactarius, Ostrogoci zostali ostatecznie pokonani. Ziemie królestwa zostały przez Justyniana włączone do Cesarstwa wschodniorzymskiego.

Rok 537 n.e.

Ukończenie budowy kościoła Hagia

Sophia. Jest to świątynia

chrześcijańska, a w XV wieku był to

meczet. Budynek uważany za

najwspanialszy obiekt architektury

i budownictwa całego pierwszego

tysiąclecia naszej ery.

Będąc świątynią chrześcijańską,

nosił nazwę Kościoła Mądrości Bożej

(zwany czasem również Wielkim

Kościołem). Była to najwyższa rangą

świątynia w Cesarstwie Bizantyjskim,

katedra patriarsza oraz miejsce

modłów i koronacji cesarzy. W ciągu

wieków niedościgniony wzór świątyni

doskonałej i niemal symbol Kościoła

bizantyjskiego. Została ufundowana

przez Justyniana Wielkiego.

Świątynia ta powstała w okresie od

23 lutego 532 do 27 grudnia 537 n.e.

Rok 552 n.e.

Opanowanie południowej Hiszpanii.

Rok 568 n.e.

Plemię germańskie Longobardowie podbijają północną Italię.

Rok 569 n.e.

Najazd 10 tysięcy Kutigurów na cesarską Dalmację.

Rok 570 n.e.

Traktat pokojowy, w którym Cesarstwo uznało osiedlenie się Awarów w Panonii.

Rok 575 n.e.

Przymierze cesarza Tyberiusza z kaganem Bajanem, zobowiązujący Awarów w zamian za roczny trybut w wysokości 80 tysięcy sztuk złota do spacyfikowania Sklawinów nękających ziemie Cesarstwa.

Rok 582 n.e.

Zdobycie Sirmium przez Awarów

po dwóch latach oblężenia.

Awarowie nieustannie atakowali

Sirmium, które broniło im wejścia na

teren cesarstwa. Ostatecznie

w 582 r. Awarowie zdobyli miasto,

kończąc jego antyczną historię.

Zwycięzcy zagwarantowali mieszkańcom

bezpieczeństwo, jednak zażądali, aby

ci opuścili miasto, pozostawiając

cały dobytek oraz zapłacili trybut

w wysokości 240 000 solidów. Po

jego uiszczeniu mieszkańcy udali

się do Salony. Upadek Sirmium

umożliwił Awarom, a wraz z nimi

i Słowianom, posuwanie się na

południe wzdłuż wybrzeża Adriatyku

i w konsekwencji zajęcie całej

Dalmacji w ciągu pierwszej połowy

VII w.

Rok 584 n.e.

Opanowanie przez Awarów Singidunum i Viminacium na prawym brzegu Dunaju.

Rok 585 n.e.

Najazd Awarów na ziemie Cesarstwa w kierunku Morza Czarnego aż po Anchialos. Zawarcie pokoju po podwyższeniu trybutu do 100 tysięcy.

Rok 586 n.e.

Nie udane oblężenie Tesaloniki przez Awarów i Słowian, z powodu głodu i zarazy.

Rok 593-595 n.e.

Wielka wyprawa Awarów na wschodnie Bałkany po Anchilaos i Herakleę. Ziemie Cesarstwa bizantyjskiego po raz kolejny zostały złupione.

Rok 596 n.e.

Kolejny najazd na Dalmację zakończony ewakuacją Awarów nękanych przez wojska bizantyjskie.

Rok 598 n.e.

Awarowie, zgłaszający pretensje do ziem położonych na prawym brzegu Dunaju, dokonali zwycięskiej kampanii w Dobrudży, gdzie zadali armii bizantyjskiej dotkliwe straty. Awarowie musieli zakończyć swoją zwycięską kampanię, z powodu zarazy, która po raz kolejny zabrała wielu Awarów. Zmarło 7 synów kagana. Bajan (przywódca Awarów) poprosił o zawarcie pokoju. Ustalono podniesienie wysokości trybutu o kolejne 20 tysięcy sztuk złota oraz uznano Dunaj za rzekę graniczną pomiędzy obydwu państwami.

Rok 599-600 n.e.

Zwycięska kampania armii bizantyjskiej, która w kilku bitwach pokonała Awarów, przeprawiła się przez Dunaj

i dotarła w rejon Cisy i Temeszu. Zginęło podobno aż 30 tysięcy Awarów, w tym kolejnych 4 synów Bajana. Bizantyjczycy wzięli jeńców i zdobycz.

Rok 602 n.e.

Najazd Awarów na bizantyjską Trację i wspólnie z Longobardami i Słowianami na Istrię; W tym samym roku oddziały bizantyjskie zbuntowały się, gdy cesarz Maurycjusz wyznaczył im na leża zimowe terytoria za Dunajem, będące pod kontrolą wroga. Zbuntowani żołnierze ruszyli pod wodzą Fokasa na Konstantynopol i przy pomocy mieszkańców miasta obalili Maurycjusza.

Obwołany przez senat i lud Konstantynopola Cesarzem, Fokas został koronowany w kościele św. Jana Chrzciciela przez stołecznego patriarchę Cyriakosa. Na rozkaz nowego władcy zabito na oczach Maurycjusza jego pięciu synów oraz brata, następnie samego Maurycjusza.

Rok 602-628 n.e.

Ostatnia i najbardziej wyniszczająca z serii wojen bizantyńsko-sasanidzkich toczonych między Cesarstwem Bizantyńskim a imperium perskich Sasanidów. Walki prowadzono na większości obszaru Bliskiego Wschodu i w części

Europy wschodniej; w Egipcie, na terenie Syrii, Palestyny, w Mezopotamii, na Kaukazie i w Anatolii, a także pod murami samego Konstantynopola.

Mimo, że Persowie odnosili spore sukcesy podczas pierwszej fazy wojny w latach 602–622, podbijając większość Syrii, Palestyny, Egiptu i część Anatolii, to wstąpienie na tron Bizancjum Herakliusza w końcu doprowadziło do sasanidzkiej porażki. Kampanie Herakliusza na ziemiach perskich w latach 622–626 odwróciły sytuację, zmusiły Sasanidów do obrony i pozwoliły Bizancjum przejąć inicjatywę. W sojuszu z Awarami, Persowie podjęli ostatnią próbę zdobycia Konstantynopola w 626 roku, ale zostali pokonani. Następnie w 627 roku Herakliusz zaatakował centrum państwa Sasanidów, zmuszając Persów do zawarcia pokoju.

Rok 603 n.e.

Pokój Awarów z Cesarstwem w zamian za podwyższony trybut.

Rok 614 n.e.

Ponowne oblężenie Tesaloniki przez Awarów. Zdobycie wspólnie ze Słowianami Salony i opanowanie ziem nad Adriatykiem.

Rok 619 n.e.

Próba porwania cesarza bizantyjskiego Herakliusza. Prowadząc w 619 roku rokowania z kaganem, z pełnym ceremoniałem Herakliusz zawierał pokój z kaganem, ten zaś zarządził atak na bizantyjczyków. W ręce awarskie wpadła większa część

orszaku i kosztowności, a Awarowie zapędzili się aż pod mury Konstantynopola, grabiąc i uprowadzając

znaczną liczbę jeńców.

Rok 622 n.e.

W 622 roku Awarowie podchodzą pod mury Konstantynopola. Cesarstwo zawiera kolejny traktat pokojowy podnosząc trybut do 200 tysięcy. Wszystkie te zabiegi spełzły na niczym. Prędzej czy później dojdzie do nieuniknionej bitwy. Bizantyjczycy byli w trakcie wojny z Persami, nie chcieli walczyć na dwa fronty.

W tym samym roku cesarstwo odzyskuje utracone ziemie w wojnie z Persami.

Rok 626 n.e.

29 czerwca 626 roku n.e. odbyło się

największe oblężenie Konstantynopola

w dziejach historii. Armia Awarów

liczona 80 000 żołnierzy wraz ze swoimi

sojusznikami: Słowianami, Gepidami

i plemionami Huno-bułgarskimi

postanowili uderzyć w serce Imperium.

Wiedzieli, że Bizantyjczycy są osłabieni

po zwycięskiej bitwie, którą stoczyli

z Sasanidami w latach 602 – 626. Awarowie

wykorzystali porażkę Persów dogadując się

z nimi, aby razem uderzyć na

Konstantynopol z dwóch stron.

Pierwsza armia Awarów licząca około

30 000 jeźdźców rozbiła obóz nad Morza

Marmara, mniejsze armie rozpoznawały

teren w okolicach umocnień, natomiast

Persowie rozbili obóz w mieście

Chalkedon, które leżało naprzeciw

Konstantynopola.

8-go lipca Awarowie z Persami

pustoszyli i plądrowali teren wokół stolicy. Bizantyjczycy byli bez radni w wyniku oblężenia. Miasto oblegano miesiąc czasu, Awarowie i Persowie najpierw chcieli ich osłabić zanim uderzą. 29-go lipca Awarowie i Persowie

szykowali się do szturmu. Miasta broniło zaledwie 12000 żołnierzy bizantyjskich.

Konstantynopol był jednym z najbardziej strzeżonych miast. Największym ich atutem były niezdobyte mury obronne zwane Murami Teodozjusza. Budując mury najpierw wzniesiono ściany zewnętrzne, które były wypełniane ziemią, gruzem i zaprawą, aby zapewnić konstrukcji stabilność, co jakiś czas wnętrze muru wzmacniano warstwami

cegieł. W ten sposób mury były chronione przed wstrząsami. Cegły sprawiały, że kamienna ściana stawała się nie co bardziej elastyczna, wchłaniała energię wstrząsów nie rozsypując się w gruzach. Bizantyjczycy z budowali potężne umocnienie o wysokości ponad 10 metrów, o szerokości około 5 metrów i 96 wież obronnych około 20 metrowych. Mury Teodozjusza stanowiły potrójną linię obrony. Pierwszą przeszkodą była wielka fosa, za nią znajdowała się otwarta przestrzeń, a dalej nowy mur zewnętrzny o wysokości 3-ch metrów i szerokości 2-ch metrów. Zdobycie miejskich murów wymagało przeprawienia się przez fosę, przebicia muru zewnętrznego i wewnętrznego oraz zajęcia wszystkich wież jedna po drugiej.

Mimo tak trudnego do zdobycia miasta Awarowie i Persowie postanowili uderzyć. Prawdopodobnie ich siły były podzielone na 3 grupy. Pierwszą część murów atakowali Awarowie, drugą Słowianie, a trzecią Persowie. Ponad mury miasta wystrzeliwano chmary strzał, aż do chwili podstawienia pierwszych machin oblężniczych. Mury miasta ponosiły zniszczenia, ale nie runęły. Kilka obrońców bizantyjskich zbudowało konstrukcję umożliwiającą podpalenie machin oblężniczych.

2 sierpnia nastąpiły negocjacje. Awarowie zażądali od bizantyjczyków poddanie miasta, a mieszkańcy ich mieli poddać się Persom. Bizantyjczycy jednak nie zamierzali kapitulować. W nocy 3-go na 4-go sierpnia Persowie i Słowianie zaatakowali flotę

bizantyjską, po czym zmorzyli atak na

mury od strony złotego rogu.

Wkrótce do portu Konstantynopola

przybyli armeńscy marynarze, którzy

walcząc po stronie bizantyjczyków

rozpalili w porcie ogień, co Słowianie

mylnie odczytali sygnał jako Awarów,

których nadejścia oczekiwali. Armeńczycy

rozbili Słowian. Dużo historyków

twierdzi, że była to celowa dywersja

Słowian, aby móc osłabić Awarów i uwolnić

się z pod ich okupacji. Dywersja Słowian

zdecydowała o losie bitwy.

Persowie transportując żołnierzy

przez Bosfor, prawdopodobnie były to

posiłki, zostali otoczeni przez Greckie statki. Persowie ponieśli klęskę. Szarbaraz, Perski wódz był wściekły,

w końcu zebrał pozostałych ludzi i zrobił odwrót, ale nie z obawy przed niepowodzeniem bitwy, tylko z powodu braku żywności. Na koniec przed odwrotem nakazał stracić wszystkich Słowian z powodu dywersji, ale nie wiadomo czy

do tego doszło.

Awarowie ponieśli druzgocącą porażkę, osłabili w znacznym stopni swoje państwo, a także nie mieli środków, aby móc przeprowadzać kolejne ataki.

Klęska Awarów w bitwie pod Konstantynopolem zdecydowała o powstrzymaniu ich ekspansji oraz uwolnienie Słowian

z pod ich okupacji, natomiast Persowie weszli w wojnę domową, która dramatycznie zdezorganizowała państwo, co doprowadziło do ich upadku.

Rok ok. 633-637 n.e.

W 633 roku rozpoczęły się ataki koczowników arabskich. Arabowie pustoszyli tereny bizantyjskiej Syrii. Ostatecznie około 637 roku bizantyjczycy utracili ważną prowincję dla cesarstwa. Utrata Antiochii w Syrii na rzecz Arabów spowodowała trwałe odcięcie granic od dotychczasowych szlaków handlowych. Bizancjum osłabione działaniami wojennymi nie było w stanie obronić się przed najazdem arabskiej armii.

Rok 640-645 n.e.

Arabowie podbijają Egipt. W 642 roku upadła stołeczna Aleksandria, a w 645 cały Egipt. Arabski podbój Egiptu okazał się trwały, a w pierwszym okresie, gdy imperium zachowywało jedność Egipt był tylko jedną z wielu jego prowincji.

W tym samym okresie bizantyjczycy utracili Trypolitanię na rzecz Arabów.

Rok 649 n.e.

Arabowie zajmują bizantyjski Cypr.

Rok 654 n.e.

Wielka Armenia należąca do Bizancjum bardzo ucierpiała w wyniku najazdu Arabów. Obszarami tymi zarządzali na przemian arabscy i bizantyjscy namiestnicy. Ostatecznie większa część kraju znalazła się we władzy Kalifatu, zaś reszta Armenii pozostawała częścią Cesarstwa bizantyjskiego.

Rok 659-739 n.e.

Arabowie podbijają południowo-wschodniąj części bizantyńskiej Azji Mniejszej, kawałek po kawałku zajmując teren aż po Tars.

Rok 672 n.e.

Arabowie podbijają bizantyjski Rodos pod przywództwem Mu’awiji I z dynastii Umajjadów.

Rok 674-678 n.e.

Oblężenie Konstantynopola przez Arabów. Działania wojenne na wielką skalę rozpoczęły się na wiosnę 674 roku. Pod Konstantynopolem pojawiła się potężna arabska eskadra. Walki trwały całe lato, jesienią zaś okręty arabskie wycofały się do Kyzikos, aby z nastaniem wiosny powrócić i na nowo rozpocząć oblężenie. Taka sytuacja powtarzała się co roku aż do 678. Mimo ogromnego wysiłku Arabowie nie byli jednak w stanie sforsować potężnych umocnień Konstantynopola. Co więcej, podczas tego właśnie oblężenia, Bizantyjczycy po raz pierwszy na szeroką skalę zastosowali ogień grecki, łatwopalną substancję wywołującą gwałtowny pożar, którą przy pomocy specjalnych wyrzutni miotali z dużej odległości na nieprzyjacielskie okręty. W rezultacie w roku 678 pokonali oni flotę arabską, która poniosła także duże straty w wyniku sztormu. Jednocześnie arabska armia lądowa poniosła klęskę w Anatolii.

W związku z powyższymi wydarzeniami Mu'awija czuł się zmuszony do zawarcia pokoju na 30 lat. Zgodnie z jego warunkami zobowiązał się on do uiszczania cesarzowi corocznego trybutu w wysokości 3000 sztuk złota a ponadto do przysyłania rokrocznie 50 jeńców i 50 koni.

Rok 679-681 n.e.

Pojawienie się około 679 roku wielkich rzesz Bułgarów w rejonie delty Dunaju wywołało zrozumiały niepokój

cesarza bizantyjskiego Konstantyna IV. Spotęgowały go uzyskiwane od wywiadowców informacje, że Bułgarzy przygotowują się do inwazji na położoną na południe od Dunaju Dobrudżę, oraz że układają się ze Słowianami zamieszkującymi prowincję Mezję. Wiosną w 680 r. Konstantyn IV wyprawił dwie armie: jedną drogą lądową przez Trację w celu spacyfikowania Słowian, drugą drogą morską. Flota przewożąca cesarza i wojska piesze wylądowała na północ od delty Dunaju, natomiast jazda, która miała się połączyć z głównymi siłami ugrzęzła w bagnach naddunajskich. Klimat bagienny nie wyszedł dobrze na zdrowiu cesarza i Konstantyn z 7 okrętami odpłynął do Messembrii. W wojsku bizantyjskim rozeszła się pogłoska, że cesarz zbiegł. Wybuchła panika, której dowódcom nie udało się opanować. Za uciekającym wojskiem bizantyjskim ruszyli Bułgarzy – wtargnęli za Dunaj i dotarli aż pod Warnę. Jeszcze w tym samym roku Asparuch najechał Trację. W 681 roku Cesarz Konstantyn IV zawarł pokój z Bułgarami – uznał ich osiedlenie się w Mezji i zobowiązał się ku hańbie Romejów – jak pisał bizantyjski kronikarz – do płacenia

Asparuchowi rocznej daniny.

Rok 698 n.e.

Utrata m. in. Kartaginy i pozostałej części bizantyjskiej Afryki (rejon dzisiejszego Maghrebu).

Rok 705 n.e.

Terweł, nowy przywódca Bułgarów zaraz na początku swego panowania poparł obalonego cesarza bizantyjskiej Justyniana II. Justynian II został pozbawiony władzy w 695 roku, zwycięzcy obcięli mu nos i zesłali do Chersonezu. Po kilku latach więzienia cesarz zbiegł na dwór kagana chazarskiego, a gdy ten chciał go wydać poselstwu bizantyjskiemu, uciekł do Pliski na dwór chana Terweła. W otoczeniu Terweła doszło wówczas do konfliktu w kwestii udzielenia poparcia Justynianowi. Ostatecznie jesienią 705 roku Terweł wyruszył na czele 15 tysięcznej armii bułgarsko-słowiańskiej na Konstantynopol. Mury stolicy Cesarstwa były zdolne oprzeć się liczniejszym napastnikom. Obrońcy, czując się za nimi całkiem bezpieczni drwili sobie z Justyniana i jego dynastycznych roszczeń. Justynian był jednak człowiekiem wielkiej energii. Czwartej nocy od rozpoczęcia oblężenia z kilkoma śmiałkami wczołgał się do miasta przez rurę miejskiego akweduktu. Jego pojawienie się w mieście sparaliżowało obrońców. Cesarz Tyberiusz II uciekł z miasta, a Justynian ponownie zajął pałac na Blanchernach. Po odzyskaniu tronu Justynian II okazał się hojny dla swojego dobroczyńcy. Wznowił wypłatę trybutu, którą Konstantyn IV zobowiązał się wypłacać Bułgarii, a Terweł na znak specjalnego wyróżnienia otrzymał tytuł cezara. Nie uprawniał on wprawdzie chana do udziału w rządzeniu Cesarstwem, ale zapewniał mu honory równy cesarstwie. Po raz pierwszy został przyznany obcemu księciu. Przed powrotem do Bułgarii, hojnie obdarowany Terweł, przyjął jako nowo kreowany cezar hołdy od mieszkańców i wojska. Jako zapłatę za oddane usługi pozwolono mu też włączyć do Bułgarii małą dzielnicę Zagoria

(między wschodnią częścią Starej Płaniny a Strandżą) wraz z Zatoką Burgaską.

Rok 708 n.e.

Trzy lata później Justynian zwrócił się przeciw swym dawnym bułgarskim sprzymierzeńcom i na czele silnej armii wylądował w Anchialos (obecnie Pomorie). Terweł niespodziewanie zaatakował zgromadzone pod Anchialos wojska i całkowicie rozgromił Bizantyjczyków. Przyczyna konfliktu nie jest znana.

Rok 709-713 n.e.

Na przełomie 709/710 roku wybuchło w Bizancjum powstanie przeciw Justynianowi II. W styczniu 711 roku miasto otwarło swe bramy przed uzurpatorem Bardanesem. Terweł niezbyt energicznie wsparł swego wcześniejszego sojusznika. Uzurpator Bardanese zgładził Justyniana i ogłosić się cesarzem.

Po objęciu tronu przez Bardanese wojska Terweła spustoszyły Trację i dotarły bez przeszkód pod sam Konstantynopol. Bardanes próbował ściągnąć na pomoc oddziały z ,,temu Opsykion" (czyli główne jednostki organizacji militarnej państwa), te jednak zbuntowały się przeciwko cesarzowi. Terweł wkrótce wycofał się i zaprzestał na plądrowaniu oraz zniszczeniu bogatych willi podmiejskich, z powodu nadciągających wojsk buntowników bizantyjskich.

W czerwcu 713 rok Bardanes został zdetronizowany i oślepiony, a władzę objął kandydat armii Anastazjusz II. Prawdopodobnie, wykorzystując zamęt w Cesarstwie, Terweł zdobył znajdującą się w bizantyjskich rękach Warnę. Chcąc zapobiec w przyszłości niespodziewanemu atakowi floty bizantyjskiej nakazał usypać wzdłuż południowego brzegu Zatoki Warneńskiej ogromne wały ziemne – wysokie na 6 metrów i długie na 3 kilometry.

Rok 715 n.e.

Pod koniec 715 roku po trwającej pół roku wojnie domowej miejsce Anastazjusza II zajął Teodozjusz III. Wykorzystując trudne położenie Cesarstwa zagrożonego przez Arabów, Terweł po raz kolejny wyprawił się na Konstantynopol. Teodozjusz poprosił o pokój. Traktat miał fundamentalne znaczenie ekonomiczne dla młodego państwa bułgarskiego. Pozwolił Bułgarom odgrywać coraz aktywniejszą rolę w eksporcie trackiego zboża do miast bizantyjskich, głównie na wybrzeżu Morza Czarnego oraz na import wyrobów z Konstantynopola i krajów śródziemnomorskich na Bałkany.

Rok 751 n.e.

Rawenna zostaje zdobyta przez Longobardów.

Rok 754-765 n.e.

W 754 r. Rawenna została odebrana Longobardom przez interweniującego po stronie papieża Stefana III króla Franków Pepina III. Pepin w 765 r. przyłączył miasto do Państwa Kościelnego. W VIII wieku z czasem został także przyłączony Rzym, który stał się stolicą p aństwa kościelnego i siedzibą papieży. Bizantyjczycy nie chcieli walczy przeciwko papieżowi, kościołowi i chrześcijanom, dlatego uznali Rawennę i Rzym za utracony.

Rok 755-759 n.e.

W 755 r. bułgarski wódz Kormisosz zażądał daniny za założone przez cesarza warownie na granicach, lecz odpowiedź Konstantyna była odmowna. W rezultacie Bułgarzy jeszcze w tym samym roku najechali Trację docierając aż po

zewnętrzne mury Konstantynopola, gdzie zostali rozbici i zmuszeni do odwrotu. Przypuszcza się, iż klęska wyprawy stała się także powodem upadku Kormisosza i objęcia władzy przez chana Winecha (756-762).

W 756 roku cesarz wysłał do ujścia Dunaju flotę złożoną z 500 okrętów, a sam wyruszył z drugą armią przez

Trację. Bułgarzy, rozbici pod Markellai (Karnobat), schronili się w górach. Winech został zmuszony do podjęcia rokowań pokojowych, wysłania zakładników i zwrócenia cesarstwu zdobytej przez chana Terweła prowincji Zagoria.

W trakcie kolejnej wyprawy, w 759, Winech rozbił armię cesarską w wąwozie Beregawa w masywie górskim Starej Płaniny, zgarniając bogate łupy. Nie wykorzystał jednak zwycięstwa do całkowitego rozbicia resztek armii bizantyjskiej, lecz przystąpił do rokowań pokojowych.

Rok 760 n.e.

Arabowie zdobywają bizantyńską Sardynię.

Rok 763 n.e.

Wykorzystując osłabienie Bułgarii, cesarz Konstantyn V Kopronim podjął wielką wyprawę na Bułgarię. 800 łodzi przewiozło na brzeg bułgarski 9600 konnych. 30 czerwca 763 roku w bitwie pod Anchialos wojska bułgarskie zostały całkowicie rozbite. Klęska zaowocowała przewrotem pałacowym, obaleniem i śmiercią Teleca. Chanem bułgarskim został probizantyjsko nastawiony Sabin.

Rok ok. 770 n.e.

Około 770 roku Konstantyn przedsięwziął kolejną wyprawę przeciwko Bułgarii. Flota złożona z 2600 łodzi wyruszyła

z Konstantynopola z około 30 000 konnych żołnierzy, niezależnie od tego cesarz wyruszył z drugą armią drogą lądową. Tym razem burza morska, która rozbiła flotę, pokrzyżowała plany cesarza.

Rok ok. 773-775 n.e.

Wiosną 773 roku niezmordowany cesarz bizantyński Konstantyn V podjął kolejną, ósmą już wyprawę przeciw Bułgarii

z udziałem floty, która na 2000 łodzi przewiozła pod Warnę około 24 000 konnych żołnierzy. Telerig obronił Warnę za wałami wzniesionymi jeszcze przez Terweła, był jednak zmuszony poprosić o pokój. Wojna zakończona w 774, w następnym roku wybuchła na nowo.

W 755 roku Telerig wysłał do Macedonii armię z zamiarem przesiedlenia do wyludnionej Bułgarii mieszkającego nad Wardarem w tzw. Berzitii północno-macedońskiego plemienia Brsjaków. Konstantyn V zgromadził naprędce, pod pozorem wyprawy na Arabów, wojsko i rozbił przypadkiem 12 tysięczny oddział bułgarski.

Prawdopodobnie po tej bitwie Konstantyn V zmarł 14 września 775 roku. Pozbawione wodza wojska powróciły do Bizancjum.

Rok 798 n.e.

Arabowie zdobywają bizantyńskie Baleary.

Rok 805 n.e.

Słowianie z Peloponezu wszczęli powstanie na wielką skalę. Nie tylko zrabowali całą okolicę, lecz w 805 r.

obiegli Patras. Miasto wytrzymało ciężkie oblężenie, które zakończyło się nową porażką Słowian.

Rok 807 n.e.

Cesarz Bizantyjczyków Nicefor I Genik wyruszył na wyprawę przeciwko Bułgarom. W połowie drogi był zmuszony zawrócić, gdyż dowiedział się, że w stolicy przygotowywany jest zamach stanu. W międzyczasie chan Krum udzielił pomocy zbuntowanym Słowianom zamieszkującym dolinę rzeki Strymon, rozbił oddział bizantyjski wysłany na odsiecz

i przyłączył ich kraj do swojego państwa.

Rok 809 n.e.

Krum (wódz bułgarski) pojawił się nagle u bram Serdiki (obecnie Sofia). Mimo imponujących fortyfikacji i mocnego garnizonu wdarł się do środka, masakrując sześciotysięczny oddział obrońców i rzesze ludności cywilnej. Wielu

greckich oficerów, w tym inżynier Eumathius, przeszło na stronę Bułgarską. Z rozkazu chana mury miasta zrównano

z ziemią. Tryumf Kruma przyćmiła wyprawa odwetowa cesarza Nicefora, który przeszedł z armią przez całą Bułgarię

i zdobył właściwie bez walki stolicę Bułgarów – Pliskę. Grecy splądrowali pałac Kruma i nie niepokojeni wrócili

w granice Bizancjum. W drodze powrotnej cesarz nakazał odbudowę Serdiki i obsadził ją garnizonem azjatyckim

Rok 811 n.e.

Podczas dalszego zwycięskiego pochodu przeciw Bułgarom, cesarz ponownie odrzucił dalsze usilne prośby Kruma o pokój. Pobity chan wycofał się w góry. Ścigając go w kierunku Serdiki, Nicefor zapędził się w trudną do przebycia partię gór i znalazł się w wąskim stromo wznoszącym się wąwozie pod Wyrbicą. Bułgarzy zamknęli obydwa wyjścia wąwozu drewnianą palisadą, po czym spadli na uwięzionych w pułapce Bizantyńczyków, wycinając armię w pień.

W stoczonej w nocy z 26 na 27 lipca 811 roku bitwie na przełęczy Wyrbica, wojska cesarskie zostały kompletnie

rozbite, a cesarz pojmany i ścięty u stóp chana. Ocalał jedynie śmiertelnie ranny syn Nicefora, Staurakios, który z garstką żołnierzy wydostał się z pola walki.

Bitwa zaliczana jest do jednej z największych klęsk w historii Bizancjum.

Rok 812 n.e.

Krum (wódz bułgarski) nalegał na wydanie bułgarskich dezerterów i zbiegów. Kiedy cesarz Michał I nie zgodził się ich wydać chan zaatakował za pomocą maszyn oblężniczych trudną do zdobycia twierdzę Messembrię, wielki port czarnomorski i ośrodek handlowy. Flocie bizantyńskiej nie udało się przyjść z odsieczą miastu, które z wielką ilością złota i srebra oraz zapasami „ognia greckiego” i 36 miotaczami tego ognia wpadło w ręce bułgarskie.

Rok 813-814 n.e.

Wiosną 813 roku cesarz Michał wyruszył przeciw Krumowi. Chan bułgarski wyprawił się naprzeciw Bizantyńczykom zajmując duże obszary w Tracji i Macedonii. W rozstrzygającej bitwie pod Wersinikią (22 czerwca 813 roku), niedaleko Adrianopola, wojska cesarza poniosły klęskę. Bunt w stolicy spowodował, że Michał I Rangabe utracił tron na rzecz Leona V Armeńczyka.

Depcząc po piętach wycofujących się Bizantyjczyków, 17 lipca 813 roku wojska Kruma stanęły pod Konstantynopolem. Tu, pod murami miasta, władca Bułgarów zaproponował zawieszenie broni, żądając by pozwolono mu wbić włócznię w Złotą Bramę na znak jego najwyższej władzy. Cesarz Leon przygotował pod bramą zasadzkę, chanowi udało się jednak wymknąć spod oszczepów przeciwnika. Poprzysiągł jednak Grekom zemstę. W płomieniach stanęły przedmieścia stolicy

i okoliczne wsie, niezliczone klasztory, świątynie i wspaniałe wille, nawet pałac cesarski Świętego Manasa. Wykwintne kapitele i rzeźby załadowano na wozy i wywieziono do Bułgarii. Miały w przyszłości ozdobić odbudowany pałac w Plisce. W drodze powrotnej Krum zdobył Adrianopol, a jego ludność przesiedlił na ziemie bułgarskie.

Po powrocie, chan rozpoczął przygotowania do nowego najazdu mającego na celu ostateczne zdobycie Konstantynopola. Tymczasem w trakcie przygotowań do wielkiej kampanii letniej, w Wielki Czwartek, 13 kwietnia 814 roku, ku wielkiej radości ogarniętych niepokojem Bizantyjczyków, chan Krum niespodziewanie zmarł. Prawdziwa przyczyna jego śmierci jest po dziś dzień nieznana.

Rok 815 n.e.

Po śmierci Kruma (chana bułgarskiego), władzę w państwie objął jego syn Omurtag, który początkowo kontynuował ofensywną politykę ojca. Jego armia poniosła jednak klęskę w bitwie z Bizantyjczykami. Chan zawarł więc z Bizancjum trzydziestoletni pokój, który zagwarantował Bułgarii okres spokojnego rozwoju. Na jego mocy przyłączona została do państwa bułgarskiego północna Tracja; granica została wytyczona od nadmorskiego Deweltu (w pobliżu Burgas) na wschodzie do Makroliwady (obecnie Uzundżowo), a dalej skręcała ku północy i dochodziła do Starej Płaniny.

Rok 823 n.e.

Arabowie zdobywają bizantyńską Kretę.

Rok 828 n.e.

Arabowie podbijają Sycylię, którą rządzili przez kolejne dwa stulecia.

Rok 831-880 n.e.

Bizantyńska Korsyka , Tarent i Bari wchodzi pod panowanie Arabów.

http://www.interklasa.pl/portal/index/strony?mainSP=subjectpages&mainSRV=historia&methid=319489665&page=subpage&article_id=339407&page_id=26075

Królestwo Ostrogotów

https://wolna-polska.pl/wiadomosci/rosja-oddajcie-hagia-sophia-2015-11

Kościół Hagia Sophia

https://www.spidersweb.pl/rozrywka/2017/08/02/twierdze-gry-o-tron/

https://bvb-arigato.com/vikings-cast-info-season2/

https://www.egypttoursplus.com/city-walls-of-istanbul/

Mury Konstantynopola (zwane Murem Teodozjusza)

https://www.ufs.pt/forum/showthread.php?10252724-Attyla-2001-Blu-Ray-720p-x264-AC3-LEK-PL

Rok 717-718 n.e.

W 717 roku Leon III Izauryjczyk obalił cesarza Teodozjusza. Na dworze chana bułgarskiego pojawił się poprzedni władca bizantyjski Anastazjusz. Terweł udzielił mu swego poparcia. Leon niezbyt jeszcze pewnie władający Cesarstwem,

a nadto zagrożony przez Arabów, ratyfikował traktat z Bułgarią z 716 roku, a Terweł cofnął swoje poparcie dla Anastazjusza.

1 września 717 roku flota arabska stanęła u wejścia do Złotego Rogu. Rozpoczęło się drugie wielkie oblężenie Konstantynopola przez Arabów. Terweł, wezwany przez cesarza na pomoc, lojalnie pospieszył swemu sprzymierzeńcowi

z odsieczą. Armia Arabów licząca 1800 okrętów flota arabska pod dowództwem Sulajmana podpłynęła pod mury miasta. 3 września Bizantyjczycy jednak spalili kilkanaście okrętów Arabskich za pomocą ognia greckiego. Arabowie osłabli, ale nie poddali się. Oblegając w dalszym ciągu miasto przyszła sroka zima, armia Arabów bardzo ją odczuła, dodatku Greckie okręty przecinały arabskie szlaki zaopatrzeniowe, armię kalifatu dosięgnął głód. Wiosną 718 roku przypłynęło 400 ciężkich okrętów i 360 statków z zaopatrzeniem z Egiptu, jednak wielu marynarzy tej floty, chrześcijańskich Koptów, zbiegło do Konstantynopola. Za ich radą cesarz uderzył znienacka na flotę Umajjadów

i zniszczył ją ogniem greckim. W dodatku latem 718 roku arabską armię lądową zaatakowali sprzymierzeni

z Bizancjum Bułgarzy pod wodzą chana Terweła, Arabowie ponieśli duże straty. Maslama odstąpił od miasta. Cesarz Leon odparł armię Arabów oblegających Konstantynopol.

Rok 740 n.e.

Pierwsze zwycięstwo nad Arabami w bitwie pod Akroinonem. Według kroniki Teofana Wyznawcy, atakujące siły arabskich Umajjadów liczyły 90 000 ludzi. 10 000 lekko uzbrojonych żołnierzy pod dowództwem al-Ghamrem ibn Jazidem zostało wysłanych do najazdu na zachodnie wybrzeże, a następnie 20 000 pod dowództwem Abd Allahem al-Battalem

i a-Malikiem ibn Su’ajbem ruszyło w kierunku Akroinon, podczas gdy główne siły liczące prawdopodobnie 60 000 pod dowództwem Sulajmana ibn Hiszama napadły na Kapadocję.

Cesarz Leon starł się z drugim oddziałem w Akroinon, gdzie odniósł miażdżące zwycięstwo: obydwaj arabscy dowódcy zginęli, tak jak większość ich armii, około 13 200 ludzi. Reszcie wojsk arabskich udało się przeprowadzić w sposób zorganizowany odwrót do Synnady we Frygii, gdzie dołączyli do Sulajmana. Dwa inne arabskie oddziały niszczyły okolicę nie napotykając oporu, ale nie mogły zdobyć ani jednego miasta lub twierdzy. Arabska armia cierpiała również z głodu i braku zaopatrzenia. Niekóre źródła mówią o 20 000 jeńców arabskich wziętych przez Bizantyńczyków do niewoli.

Bitwa pod Akroinon była wielkim sukcesem dla Bizantyńczyków. Po bitwie została utworzona granica do gór Taurus znajdujące się w obecnej południowej Turcji. Sukces w bitwie otworzył drogę do bardziej agresywnej postawy Bizancjum.

https://pixabay.com/pl/odtw%C3%B3rstwo-historyczne-%C5%9Bredniowiecze-904716/

Rok 867 n.e.

Bazyli I Macedończyk odbudował autorytet Bizancjum na Bałkanach, jego flota uwolniła Dubrownik (miasto

w południowej Dalmacji, nad Morzem Adriatyckim) od oblężenia arabskiego.

Rok 870 n.e

Bizancjum straciło na rzecz Arabów Maltę.

Rok 873 n.e

Bazyli I opanował Zapetrę i Samosatę. Następnie zdecydował się na oblężenie Meliteny, lecz pod jej murami poniósł dotkliwą porażkę.

Rok 876-878 n.e.

Przy pomocy floty weneckiej oczyścił Adriatyk z korsarzy saraceńskich (nazwa określana na arabskich

koczowników), wreszcie odzyskał Bari w 876 roku i Tarent w południowych Włoszech, umacniając w ten sposób pozycję Cesarstwa w tym regionie. Nie powiodło mu się jedynie na Sycylii, gdzie nie zdołał powstrzymać upadku Syrakuz (878).

Rok 885 n.e.

Bazyli I Macedończyk oddelegował do Italii swego najlepszego wodza Nicefora Fokasa, który w niedługim czasie odniósł szereg spektakularnych zwycięstw w południowej części Półwyspu Apenińskiego.

Rok 900 n.e.

Nicefor Fokas, wybitny dowódca bizantyjski, odniósł świetne zwycięstwo w starciu z Arabami w okolicach Adany.

Rok 902 n.e.

Zdobyta została Taormina. Tym sposobem zakończył się siedemdziesięciopięcioletni podbój Sycylii przez Arabów.

Rok 904 n.e.

Arabowie zdobywają Tesalonikę.

Rok 908 n.e.

Na Morzu Egejskim flota Leona VI pod dowództwem Himeriosa odniosła wspaniałe zwycięstwo nad muzułmanami.

Rok 910 n.e.

W 910 roku Himerios dokonał desantu na Cyprze, skąd skierował swe ataki na wybrzeże syryjskie i zdobył szturmem Laodikeę.

Rok 911 n.e.

W 911 roku Leon VI przedsięwziął ogromną wyprawę na Kretę. Dowództwo ekspedycji powierzył sławnemu Himeriosowi, lecz próba zdobycia wyspy zakończyła się klęską.

Rok 913-924 n.e.

Symeon, bułgarski wódz wkroczył na ziemie cesarstwa i w sierpniu 913 roku stanął pod murami Konstantynopola. Celem bułgarskiego władcy nie była tym razem grabież czy podbój nowych ziem, lecz zdobycie korony cesarskiej. Stolica była jednak dobrze przygotowana do obrony i ta okoliczność skłoniła Symeona do podjęcia pertraktacji

z rządem bizantyńskim. Symeon został uroczyście przyjęty na dworze cesarskim przez patriarchę Mikołaja. Bizantyńczycy musieli uznać przewagę Symeona. Regent cesarstwa, przystał na daleko idące ustępstwa, a właściwie skapitulował przed potężnym władcą Bułgarii. Na dworze cesarskim wydano ucztę na cześć cara Symeona i jego synów,

a Mikołaj Mistyk dokonał symbolicznej ceremonii koronacji. Wprawdzie nie został uznany za współcesarza, a jedynie za basileusa (czyli króla) Bułgarii.

Niekorzystny traktat stał się przyczyną upadku regenta. Nowy rząd, na czele którego stanęła cesarzowa matka Zoe Karbonopsina, odmówił zatwierdzenia układów zawartych przez poprzednika i uznał koronację Symeona za nieważną. W odpowiedzi Symeon ponownie najechał cesarstwo. We wrześniu 914 opanował Adrianopol, w latach następnych spustoszył okolice Tesalonikii i Dyrrachionu. Przybrał teraz tytuł cesarza Rzymian zgłaszając tym samym pretensję do władzy nad Bizancjum i zażądał by ludność grecka uznała go za swego władcę.

Cesarstwo zdobyło się na kontruderzenie dopiero w 917 roku. Bizantyjczycy zawarli wtedy z upoważnienia cesarzowej pakt z Pieczyngami, zajmującymi południową część obecnej Ukrainy. Pieczyngowie zobowiązali się do dywersji na północnej granicy bułgarskiej, co miało umożliwić Bizancjum koncentrację armii w Tracji. Jednocześnie zawarto układ z emirami arabskimi zapewniający pokój na granicy wschodniej i umożliwiający przerzucenie przeciw Bułgarom wojsk z Anatolii pod wodzą Leona Fokasa. Pieczyngowie ostatecznie wycofali się z udziału w wojnie zrażeni trudnościami jakie czynił im drungariusz floty cesarskiej Roman Lekapen.

Symeon po skoncentrowaniu sił na równinie położonej

między Messembrią a Anchialos mógł pozwolić wojskom

bizantyńskim przekroczyć granicę i spokojnie czekać na

nich na wybranym przez siebie terenie. 20 sierpnia 917

roku nad rzeką Acheloos rozegrała się decydująca bitwa.

W trakcie bitwy car umiejętnie wykorzystał ukryte rezerwy

do zadania decydującego ciosu na flankę przeciwnika.

Dzięki udanemu manewrowi na flance Bułgarzy odcięli Grekom

możliwość odwrotu na południe. Armia bizantyńska została

okrążona i doszczętnie rozbita. Jej naczelny wódz ratował

się ucieczką do pobliskiej Messembrii. Reszta armii

została zniszczona w kolejnej bitwie pod Katasyrtą u bram

Konstantynopola.

Wprawdzie władca Bułgarów nie mógł liczyć na tytuł

cesarza do póki nie opanuje Konstantynopola. Symeon nadal

pustoszył Trację. W 921 roku dotarł do Dardaneli, opanował

półwysep Gallipoli i próbował wkroczyć do Azji Mniejszej,

aby zdobyć twierdzę Lampsak, jednocześnie druga armia

bułgarska podeszła pod Konstantynopol i rozbiła stawiającą jej opór armię bizantyńską. W 923 roku ponownie zdobył Adrianopol. Nie umiał jednak zdobyć Konstantynopola. Przede wszystkim nie rozporządzał flotą konieczną do zdobycia tak potężnej twierdzy, więc musiał jednak uznać, że jego potęga sięga tylko murów miasta. Jesienią 924 roku Symeon zmuszony był zawrzeć pokój z Bizancjum.

Rok 931 n.e.

Bizantyjski wódz Kurkuas zdobywa miasto Melitene z pod władzy Arabów.

Rok 941 n.e.

Roman I Lekapen odparł atak Rusinów na Konstantynopol.

Rok 943 n.e.

Armia bizantyjska pod dowództwem Jana Kurkuasa zdobyła na wschodnim froncie Martyropolis, Amidę, Darę i Nisibis (miasta położone w Azji Mniejszej).

Rok 944 n.e.

Po długim oblężeniu, Jan Kurkuas zdobył Edessę (miasto w Azji Mniejszej), gdzie przechowywano jedną

z największych świętości chrześcijaństwa, cudowny wizerunek Chrystusa, znany z legendy Abgara. Zdobyte miasto zmuszone zostało oddać świętą chustę z wizerunkiem Zbawiciela (mandylion). Relikwia została przewieziona do Konstantynopola.

Rok 949 n.e.

Za panowania Konstantyna VII Cesarstwo toczyło opieszałe walki w Italii południowej. W 949 roku rząd cesarski przedsięwziął wyprawę przeciw piratom z Krety. Wskutek nieudolności głównodowodzącego cesarza Konstantyna Gongylasa zakończyła się ona jednak zupełnym niepowodzeniem. W tam samym roku Bizantyńczycy zdobyli Germanicję i odnieśli

kilka zwycięstw nad Arabami.

Rok 959 n.e.

Wojska bizantyńskie odparły najazd Węgierski.

Rok 960-961 n.e.

Nicefor Fokas na czele znacznych sił wyruszył, by odbić Kretę z pod okupacji Arabów. Kampania okazała się sukcesem wojsk bizantyjskich.

Rok 962-963 n.e.

Bizantyjczycy wykorzystują osłabienie Arabów i zdobywają kilka miast Cylicji (kraina w południowo-wschodniej Azji Mniejszej a także Aleppo (miasto w północno-zachodniej Syrii).

Rok 964-966 n.e.

W latach 964-966 B izantyjczycy zdobywają całą Cylicję a następnie Mezopotamię i Syrię. Natomiast w latach

964-965 Niketas wyprawił wojskowa na Sycylię. Kampania na Sycylii zakończyła się niepowodzeniem. Bizantyjczycy

zostali zmuszeni do opuszczenia wyspy. W roku 965 patrycjusz Niketas podbił Cypr. W 966 roku Nicefor Fokas rozpoczął nieudane oblężenie Antiochii.

Rok 967 n.e.

Otton I Wielki, który został ogłoszony cesarzem rzymskim przez papieża Jana XII w Rzymie, po roku 967 domagał się prowincji bizantyńskich na Półwyspie Apenińskim. Kiedy jednak spotkał się z odmową, zaatakował bizantyjskie posiadłości w południowej Italii. Po początkowych sukcesach wojska Ottona zostały jednak odparte.

Rok 969 n.e.

Bizantyjskie wojska zdobyły syryjską Antiochię.

Rok 970-971 n.e.

W 970 roku szwagier Jana Tzimiskesa zwyciężył w wielkiej bitwie z księciem Rusi Światosławem I pod Arkadiopolis. Zaraz po swojej koronacji cesarz Jan I Tzimiskes skłaniał się ku sprawom wschodniej części państwa. W związku z tym rozpoczął negocjacje pokojowe z Ottonem I i Światosławem. O ile ten pierwszy zgodził się na warunki cesarza, to Światosław zażądał wysokiego okupu i europejskiej części cesarstwa. Jan I rozpoczął przygotowania do wojny, wysłał siły liczące 12 000 żołnierzy pod granicę Tracji zagrożonej przez Bułgarów

i Rusinów pod wodzą Światosława.

W bitwie tej starła się armia Cesarstwa bizantyjskiego pod dowództwem Bardasa Sklerosa - szwagra cesarza Jana Tzimiskesa - z połączonymi siłami Europy wschodniej, na czele której stanął ruski książę Światosław I. W składzie sprzysiężonych, oprócz wojsk ruskich, znalazły się oddziały z Węgier, Bułgarii i Pieczyngowie. Pod murami Arkadiopolis, ważnej twierdzy granicznej, siły bizantyjskie zadały klęskę atakującym ich przeważającym liczebnie wojskom Rusi i zmusiły je do odwrotu.

Bitwa nie okazała się decydująca, dopiero w 971 roku cesarz Jan I Tzimiskes ostatecznie rozgromił Rusinów

i przejął władzę nad Bułgarią.

Rok 975 n.e.

Z Antiochii wyruszył cesarz w początkach kwietnia na Emesę, a stamtąd na Baalbek, który padł po krótkim oporze. Również i Damaszek poddał się zwycięskiemu cesarzowi, uznał jego zwierzchnictwo i zobowiązał się do płacenia trybutu. Teraz z kolei skierował się Tzimiskes do Palestyny, zdobył Tyberiadę, Nazaret, nadbrzeżne miasto Akkon i wreszcie Cezareę, główny punkt oparcia egipskich Arabów. Jerozolima, święte miasto, była już blisko, lecz cesarz zdawał sobie sprawę z niebezpieczeństwa, jakie przedstawiał tak forsowny marsz naprzód. Toteż wycofał się na północ, zajmując po drodze ważne miasta nadbrzeżne, między nimi Bejrut i Sydon. We wszystkich zdobytych miastach pozostawiono garnizony bizantyjskie i specjalnych komendantów.

Rok 976 n.e.

Bazyli II Bułgarobójca wyruszył na podbój Sycylii. Już na starcie odniósł duży sukces, zajmując

z zaskoczenia Messynę. Niestety nie zdołał jej utrzymać i musiał się wycofać. W odwecie arabskie oddziały

spustoszyły bizantyjską Kalabrię i Apulię.

Rok 986 n.e.

Bazyli II przegrał bitwę z bułgarskim władcą Samuelem

w przełęczy Trajanowe Wrota.

Rok 991 n.e.

Bazyli II wyruszył przez Trację do Salonik, aby kierować rozpoczętą wojną przeciwko Samuelowi Komitopulowi. W trakcie tej kampanii cesarz pobił bułgarskie oddziały, pustoszące bizantyjskie ziemie.

Rok 993 n.e.

Bazyli II przedsięwziął kolejną kampanię przeciwko Samuelowi. Dzięki zawartym porozumieniom z Serbami

i Chorwatami, Bułgaria została zaatakowana z kilku stron, co bardzo ułatwiło odzyskiwanie utraconych twierdz. W tym

samym roku siły egipskie rozpoczęły oblężenie Aleppo. Bazyli II wysłał na południe oddział wojska pod dowództwem magistra Michała Burzesa, aby wspomógł obrońców tego ważnego strategicznie miasta.

Rok 994 n.e.

Bazyli II dowiedział się o klęsce magistra Michała Burzesa w bitwie pod Aleppo. To wydarzenie spowodowało, że cesarz przerwał wojnę w Macedonii i powrócił do Konstantynopola.

Rok 995 n.e.

Bazyli II udał się na południe cesarstwa, by stawić czoła Fatymidom.

Rok 996 n.e.

Bazyli II wysłał do Bułgarii pokaźny oddział zbrojny pod dowództwem Nicefora Ouranosa. Doświadczony strateg pokonał władcę Bułgarów w bitwie nad Spercheios. To wspaniałe zwycięstwo dosyć znacznie przyhamowało zapędy Bułgarów.

Rok 998-999 n.e.

19 lipca 998 roku w walkach z Fatymidami poniósł śmierć Damian Dalassenos (gubernator wojskowy). Po śmierci wodza, bizantyjskie oddziały uległy rozproszeniu. Bazyli II wysłał poselstwo do Al-Hakima z propozycją zawieszenia broni. Na początku 999 roku do bizantyjskiego cesarza dotarła odmowna odpowiedź Fatymidów. Z tego powodu Bazyli II osobiście wyprawił się do Syrii.

Po szeregu zwycięstw podczas kampanii w Syrii Bazyli II posuwał się dalej, aby w grudniu znaleźć się ponownie przed murami Trypolisu.

Rok 999-1000 n.e.

Bułgarską granicę przekroczyły bizantyjskie oddziały pod dowództwem Theodorokana i Nicefora Ksifiasa. Po udanej kampanii zdobyły Presław i Pliskę. Był to wstęp do wielkiej bizantyjskiej ofensywy, skierowanej przeciwko olbrzymiemu państwu Bułgarskiemu.

Rok 1001 n.e.

W 1001 roku doszło do zawarcia pokojowego porozumienia między Bizancjum a Fatymidami. Na mocy postanowień traktatu:

cesarz stawał się oficjalnym protektorem wszystkich chrześcijan w Ziemi Świętej,
księstwo Antiochii zostało uznane przez kalifa Al-Hakima za posiadłość cesarza,
Emirat Aleppo stał się wspólnym protektoratem Bizancjum i Fatymidów,
Bazyli II potwierdził prawa Al-Hakima do posiadania ziem, położonych na południe od posiadłości Hamdanidów.

Wiosną 1001 roku, po zakończeniu działań wojennych na wschodzie, Bazyli II rozpoczął nową kampanię w Macedonii. Na początek skierował się w rejon Sardyki i zajął pobliskie fortece.

Rok 1002-1004 n.e.

W początkach 1002 roku Bazyli II ruszył do Tesalii. Krocząc od zwycięstwa do zwycięstwa do 1004 roku zdobył między innymi: Woden (dziś Edessa), Widyń, bułgarskie Skopje. Pod koniec kampanii, pomimo ponadrocznego oblężenia, nie udało się cesarzowi opanować twierdzy Pernik nad Strumnicą. Po tym niepowodzeniu Bazyli II postanowił odpocząć

i udał się do Konstantynopola.

Rok 1003 n.e.

Dzięki bizantyjsko-weneckiej współpracy udało się odbić z rąk Arabów italskiej Bari.

Rok 1005 n.e.

W 1005 roku pod władzę cesarza oddał się gubernator Dyrrachium, Aszot, który w 996 roku został zięciem Samuela. Tym sposobem terytorium Bazylego II powiększyło się o następne bułgarskie posiadłości.

Rok 1006 n.e.

Koalicja Pizy, Wenecji i Bizancjum pokonała arabską flotę w morskiej bitwie pod Reggio w Kalabrii.

Rok 1014 n.e.

29 lipca 1014 roku Bazyli II odniósł efektowne zwycięstwo w bitwie w wąwozach pasma górskiego Belasica. Armia Samuela została otoczona w górskich przełęczach łańcucha Belasica, tzw. Klidion, nad górnym biegiem Strymonu; carowi udało się zbiec do Prilepu, ale znaczna część jego żołnierzy poległa, a jeszcze większa dostała się do niewoli. Bazyli II — Bułgarobójca — uczcił zwycięstwo w niezwykle okrutny sposób. Rozkazał mianowicie jeńców

— a było ich rzekomo 14000 — oślepić, zostawiając co setnemu jedno oko, aby ci jednoocy przewodnicy mogli

doprowadzić niewidomych towarzyszy do Prilepu, do cara. Samuel na widok tego przerażającego orszaku padł bez przytomności na ziemię. W dwa dni później zakończył życie.

W tym samym roku Bazyli II wysłał do nowego króla Abchazji poselstwo, które miało ostrzec go, aby zaniechał prób ataku na, należące do bizantyjskiego cesarza królestwo Tao-Klarjetii. Georgi, król Abchazji nie posłuchał przestrogi i zajął tereny będące pod zwierzchnictwem Konstantynopola. Pomimo zaangażowania dużej liczby wojska

w Bułgarii cesarz wysłał do Gruzji armię, która miała powstrzymać władcę Abchazji. Bizantyjskie oddziały zostały niestety doszczętnie rozbite, co spowodowało, że całe królestwo Tao-Klarjetii stało się lennem Georgiego. Gruziński problem musiał zaczekać na swoją kolej.

W sierpniu 1014 roku po wielkim zwycięstwie pod Kleidion Bazyli II podjął trud dalszego marszu po bułgarskiej ziemi. Lista jego zdobyczy powiększyła się o twierdze Matzoukion i Melnik.

Rok 1015-1016 n.e.

Bazyli II, mając nadzieję na zawarcie pokoju z Bułgarią, rozpoczął negocjacje z synem Aarona, Iwanem Władysławem. Zaproponował mu bizantyjskie złoto jako wsparcie buntu przeciwko carowi Radomirowi. Iwan Władysław propozycję przyjął, zgładził bułgarskiego cara, a następnie zajął jego miejsce na tronie. Brakło jednak z jego

strony energicznych działań, zmierzających do zawarcia pokoju z Bizancjum. To stało się powodem kolejnej cesarskiej ofensywy skierowanej przeciwko Bułgarom.

Rok 1018 n.e.

Bazyli II wcielił całe terytorium Bułgarskie do swego władania dopiero w 1018 roku. W czasie gdy jego dowódca Konstantyn Diogenes, zdobywał ostatnią broniącą się bułgarską twierdzę Sirmium, cesarz zaserwował sobie tryumfalny pochód do Konstantynopola. Trasa zwycięskiego przemarszu wiodła przez Macedonię, Ateny i Saloniki.

Rok 1019 n.e.

W 1019 roku Bazyli II na czele ogromnej ,armii i wspierany potężną flotą rozpoczął pochód, mający na celu zhołdowanie państw położonych nad Adriatykiem. Wasalami cesarza stały się Raszka, Dalmacja i Bośnia. Do końca 1019 roku Bazyli II został panem całych Bałkanów. Granice jego zwierzchnictwa sięgały, podobnie jak w VI wieku, Dunaju

i Dalmacji.

Rok 1020 n.e.

Bazyli Bułgarobójca wcielił do cesarstwa okręg Waspurakan oraz część Iberii.

Rok 1021 n.e.

Jesienią 1021 roku Bazyli II na czele ogromnej armii wkroczył do Iberii. Georgi ze swoim wojskiem wyszedł mu naprzeciw, lecz gdy zobaczył siłę bizantyjskich oddziałów, zarządził odwrót i rozpoczął ucieczkę. Cesarz ścigał go, dopóki ten nie uciekł za rzekę, przez którą nie mogli przekroczyć Grecy. Wtedy Bazyli spalił należące do niego [Georgia] wsie i miasta, zagrabił wszystkie znajdujące się tam zapasy, a ludzi wywiózł, innych zabił, a większość oślepił (ponad 200 000) jego poddanych. Niemożność przekroczeni rzeki Kury oraz nadejście ciężkiej zimy, uniemożliwiającej prowadzenie jakichkolwiek działań wojennych, spowodowały, że Bazyli zdecydował się wycofać na leże zimowe do Trapezuntu.

Rok 1022 n.e.

Wiosną 1022 roku Bazyli II rozpoczął kolejną ofensywę przeciwko Georgi, lecz ten widząc potęgę bizantyjskiego władcy, zgodził się na zawarcie pokoju.

W tym samym roku italskie posiadłości władzy z Konstantynopola zaatakował niemiecki król Henryk II, lecz po przedłużającym się oblężeniu Bari przerwał je i zdecydował powrócić do kraju.

Rok 1025 n.e.

Niestrudzony cesarz na krótko przed śmiercią zwrócił swoją uwagę i na Zachód. Pozycja Bizancjum w Italii południowej, zagrożona od czasów Ottona I postępami Cesarstwa Niemieckiego, po niekorzystnym dla Ottona II wyniku starcia z Arabami zaczęła się wyraźnie wzmacniać. Pogłębiły się także i wpływy bizantyjskie w Cesarstwie Zachodnim, czego dowodem jest idea renovatio romana, która opanowała młodego cesarza Ottona III, syna bizantyjskiej księżniczki Teofano. Połączenie wszystkich posiadłości bizantyjskich w Italii w jeden Katepanat dało Bizancjum silniejszą podstawę administracyjną na tym terenie. Waleczny Katepan Bazyli Bojoannes odniósł wiele zwycięstw nad wrogami Cesarstwa. Bazyli II żywił bardziej jeszcze ambitne plany i przygotowywał wielką wyprawę przeciwko Arabom na Sycylii. Zmarł jednak 15 grudnia 1025 r. Bazyli pozostawił po sobie silne państwo dla kolejnych przyszłych cesarzy.

W latach 976-1025 za panowanie cesarza Bazylego II Bułgarobójcy Imperium Bizantyjskie była na szczycie swej potęgi.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_Bułgarii_(6811018)#/media/File:Battle_of_Anchialos_(917)_PL.svg

https://pl.pinterest.com/pin/510173464030251363/

https://historia.org.pl/2018/03/26/czy-boleslaw-chrobry-otrzymal-korone-krolewska-z-bizancjum/cesarstwo-bizantynskie-w-roku-1025/

Cesarstwo Bizantyjskie w roku 1025

Rok 1027 n.e.

Pieczyngowie najechali i spustoszyli olbrzymie tereny Bułgarii. Konstantyn VIII mianował Konstantyna Diogenesa dowódcą armii stacjonującej na bułgarskich rubieżach cesarstwa. Nowo mianowany wódz pokonał najeźdźców i zmusił ich do powrotu za Dunaj.

Rok 1032 n.e.

Bizantyjska armia pod dowództwem Georgiosa Maniakesa zdobyła Edessę (miasto w Azji Mniejszej).

Rok 1033 n.e.

Pieczyngowie przekroczyli Dunaj i spustoszyli bułgarskie rubieże cesarstwa.

Rok 1034 n.e.

Pieczyngowie wznowili najazdy i spustoszyli bułgarskie tereny cesarstwa, dochodząc aż po Tesalonikę. Rok po roku powtarzały się napaści tych koczowników w tym rejonie.

Rok 1038-1041 n.e.

Na Sycylii w 1038 roku bizantyjska armia pod wodzą Jerzego Maniakesa pokonała Arabów w bitwie pod Rematą. Dzięki temu zwycięstwu w rękach bizantyjskiego dowódcy znalazła się wschodnia część Sycylii.

Rok później, z powodu waśni z dowódcą floty i jednocześnie szwagrem cesarza - Stefanem, Maniakes został

w kajdanach odesłany do Konstantynopola. Brak odpowiedniego dowódcy spowodowało, że większość zdobytego terytorium została utracona. W roku 1041 pod kontrolą Bizantyjczyków pozostała tylko Messyna.

Rok 1042 n.e.

Michał V Kalafates uwolnił uwięzionego przez poprzedniego cesarza wybitnego wodza Jerzego Maniakesa, wsparł go bizantyjską flotą i wysłał do południowej Italii z misją zaprowadzenia tam porządku i odzyskania utraconych terytoriów.

Nowy cesarz Konstantyn IX Monomacha wysłał karną ekspedycję, dowodzonej przez stratega Michała, przeciwko serbskiemu władcy Dukli Stefanowi Wojsławowi. W tym trudnym górskim terenie bizantyjska armia poniosła klęskę

a Dukla utrzymała niepodległość.

W tym samym roku Konstantyn IX odebrał naczelne dowództwo zdobywcy połowę Sycylii, Georgiosowi Maniakesowi. To doprowadziło do jawnego buntu dzielnego wodza. Niefortunne zakończenie rebelii znalazło swój koniec w bitwie

w pobliżu Ostrowo. Obie armie spotkały się nieopodal Ostrowo, gdzie doszło do zwycięskiej bitwy dla sił Maniakesa, który jednak w trakcie walk zginął, co ostatecznie uratowało władzę Konstantyna Monomacha.

Rok 1043 n.e.

Konstantyn IX odpierał ataki ruskiej armady w bitwie pod Iskrestos. Po tym świetnym zwycięstwie cesarz pozostał dwa dni na wybrzeżu, a potem triumfalnie powrócił do stolicy.

Rok 1045 n.e.

Wojska cesarskie doprowadziły do przyłączenia do Bizancjum królestwa Ani.

Rok 1046-1047 n.e.

Pieczyngowie przekroczyli Dunaj i zaatakowali bizantyjską Bułgarię. Konstantyn IX polecił namiestnikowi Adrianopola, Konstantynowi Areianitesowi i zarządcy Bułgarii Bazylemu Monachosowi przygotowanie kontrofensywy. Nowo przybyłe legiony połączyły się z oddziałami Kegena i wspólnie zmusiły najeźdźców do uległości.

Rok 1047 n.e.

W 1047 roku doszło do oblężenia Konstantynopola przez macedońskich buntowników pod dowództwem Leona Tornikesa.

Rok 1048 n.e.

Tereny Bizancjum zaatakowali Turcy Seldżuccy. Na początek ich łupem padł Waspurakan. Pod koniec roku spustoszyli całą Armenię, a na koniec pokonali połączone siły bizantyjsko-gruzińskie w bitwie pod Kapetru.

Rok 1049 n.e.

Konstantyn Monomach wysłał oddziały bizantyjsko-gruzińskie pod dowództwem eunucha Nikefora przeciwko Turkom, którzy uniknęli bitwy wycofując się. Cesarskie oddziały spustoszyły jedynie okolice Dwiny.

W tym samym roku Pieczyngowie ponownie rozpoczęli grabić bizantyjskie tereny. W tej sytuacji Konstantyn Monomach postanowił wykorzystać Kegena. Zaprosił go do Konstantynopola, lecz tutaj doszło do zamachu na pieczyńskiego wodza. Pomiędzy szczęśliwie uratowanym i cesarzem doszło do zwady. Z tego powodu Kegen wraz z synami

znalazł się w areszcie domowym. Jego współplemieńców

postanowiono rozbroić, co okazało się potworną

pomyłką, ponieważ koczownicy uciekli na północ

i przyłączyli się do zbuntowanych plemion.

Rok 1050 n.e.

Zjednoczeni Pieczyngowie rozpoczęli ofensywę.

Przekroczyli Starą Płaninę i założyli bazę wypadową

nieopodal twierdzy Aule. Stamtąd najeżdżali

i grabili ziemię tracką. Konstantyn IX wysłał

przeciwko nim Konstantyna Areianitesa, który poniósł

klęskę w bitwie pod Dampolis, a następnie wycofał

się do Adrianopola.

Po klęsce pod Dampolis Konstantyn Monomach

zmobilizował kolejną armię pod dowództwem rektora

Nikefora, która ruszyła naprzeciw Pieczyngom.

Następna potyczka z nomadami zakończyła się klęską

wojsk bizantyjskich. Tym razem w bitwie pod Diakene.

Koczownicy dalej bezkarnie mogli pustoszyć cesarskie

obszary.

Rok 1051 n.e.

Nowa armia pod wodzą eunucha Konstantyna wysłana przeciwko Pieczyngom poniosła następną porażkę w bitwie pod Adrianopolem. Konstantyn IX przedsięwziął nowy plan. Uwolnił z więzienia Kegena, który miał za zadanie powstrzymać łupieskie najazdy Pieczyngów. Niestety kolejna idea cesarza okazała się nietrafiona. Wysłannik został zamordowany przez współplemieńców.

Rok 1052 n.e.

Konstantyn Monomach utworzył kolejne oddziały do obrony terytoriów przed najazdami Pieczyngów. Tym razem dowództwo objął patrikios Bryennios, któremu oddano do dyspozycji dwudziestotysięczną armią. Główną bazą działań stał się Adrianopol. Stąd wypuszczano rozkazy i zaopatrzenie oddziałów walczących z nomadami. Pomimo kilku

zwycięskich potyczek, nie udało się jednak całkowicie zlikwidować zagrożenia ze strony koczowników. Jedynym efektem tych działań było to, że Pieczyngowie stali się bardziej uważni i unikali najazdów małymi grupami.

Rok 1053 n.e.

Konstantyn Monomach postanowił przesunąć bardziej na północ działania wojenne skierowane przeciwko Pieczyngom.

W tym celu wzmocniono oddziały i wysłano je na teren Paristrionu. Na wieść o zbliżaniu się nieprzyjacielskiej armii, koczownicy obwarowali się w Presławiu. Przedłużające się oblężenie nie przynosiło efektów. Zapasy kończyły się

i spadało morale żołnierzy. Kiedy Bizantyjczycy zdecydowali się na odwrót, zostali niespodziewane zaatakowani

i pokonani przez obleganych. Kolejna porażka cesarskiej armii spowodowała, że Konstantyn IX zdecydował się na zawarcie pokoju z Pieczyngami.

Rok 1054 n.e.

Seldżucki wódz Togrul Beg najechał bizantyjskie tereny. Przedsięwziął próbę zdobycia Mantzikert, lecz bezskutecznie.

Rok 1057 n.e.

Seldżucki wódz Samuch wykorzystując problemy wewnętrzne Bizancjum, najechał i spustoszył cesarskie tereny docierając do Okomi.

W tym samym roku silny oddział turecki pod dowództwem emira Dinara zdobyły i spustoszyły Melitene.

Rok 1059 n.e.

Pieczyngowie wspólnie z Węgrami najechali i spustoszyli bizantyjskie terytorium. Izaak I dosyć szybko odnowił pokój z Arpadami a całą swą potęgę skierował przeciwko Pieczyngom, których pokonał w kilku starciach i doprowadził do uległości.

W tym samym roku oddział Seldżuków dowodzony przez Samucha złupiły i zniszczyły bizantyjską Sebasteję.

Rok 1062 n.e.

Jesienią 1062 roku Seldżukowie ponownie najechali i spustoszyli bizantyjskie terytorium. W rewanżu Konstantyn Dukas wysłał bizantyjskie oddziały, które dotarły pod mury Amidy, gdzie doszło do rozdźwięku w szeregach wojsk cesarskich, gdyż przekupiony przez muzułmanów Frankopulos nie wspomógł podczas oblężenia miasta Dabatenosa, który zginął w trakcie starcia z obrońcami. Sam Frankopulos następnie miał powrócić na tereny bizantyńskie, skąd podążył ku Teodoziopolis, gdzie rozbił jeden z tureckich oddziałów biorących udział w opisanej już wyprawie.

Rok 1064 n.e.

W 1064 roku Bizancjum utraciło Belgrad na rzecz Węgrów.

W tym samym roku Alp Arslan (sułtan Wielkich Seldżuków) najechał i spustoszył bizantyjskie i gruzińskie terytoria. Ta z powodzeniem prowadzona wyprawa zakończyła się zdobyciem świetnie ufortyfikowanego miasta Ani.

Jesienią 1064 roku, wskutek najazdu Uzów, doszczętnie została spustoszona Bułgaria, Macedonia, Tracja i Grecja.

Rok 1065 n.e.

W 1065 roku połączone siły Bułgarów, Pieczyngów i wojsk cesarskich przystąpiły do kontrataku skierowanego przeciwko Uzom. Kampania ta zakończyła się pełnym sukcesem i przywróceniem stanu rzeczy sprzed 1064 roku.

W tym samym roku kolejny raz bizantyjskie cesarstwo zostało spustoszone na wschodzie przez Turków. Pod seldżuckim naporem pękły takie twierdze jak: Nszenek, Melitene i Edessa.

Rok 1066 n.e.

W 1066 roku doszło do wystąpień po drugiej stronie cesarstwa w okolicy Melitene. Armeńczycy zwani Bene Bazrig rozpoczęli grabieże tamtejszych terenów. Konstantyn X Dukas zaoferował im pewne tereny na wschodnim pograniczu, by w ten sposób włączyć ich w struktury Bizancjum i tak zapewnić spokój w rejonie.

W tym samym roku Turcy pod wodzą emira Kumusztekina spustoszyli tereny po wschodniej stronie Eufratu dochodząc między innymi do Edessy.

Rok 1067 n.e.

W 1067 roku Turcy Seldżuccy wtargnęli do Azji Mniejszej i pod wodzą Afshina wkroczyli w głąb bizantyjskiego cesarstwa, gdzie doszli aż do Kapadocji. Kompletnie zniszczyli Cezareę.

Rok 1068 n.e.

W marcu 1068 roku Roman IV Diogenes wyruszył na czele swoich nowo wyszkolonych oddziałów na wschód cesarstwa. Już we wrześniu odniósł pierwsze zwycięstwo w starciu z oddziałem Seldżuków.

W sierpniu 1068 roku Robert Guiscard wraz z oddziałami Normanów rozpoczął oblężenie Bari.

W tym samym roku Roman IV Diogenes odniósł kolejne zwycięstwo, pokonując oddziały arabsko-tureckie w okolicach Hierapolis/Manbidż położonego na północ od Aleppo. Pod koniec listopada zdecydował się na powrót zmęczonej intensywną kampanią armii. W trakcie odwrotu liczebność legionów została zdziesiątkowana w górach Taurus, z powodu ciężkich warunków atmosferycznych, lecz nie to było najgorsze. W tym czasie kiedy cesarz wraz ze swoim wojskiem kompletował kolejne triumfy, oddział Seldżuków najechały i spustoszyły terytorium w okolicy Meline oraz Amorion. To w znacznym stopniu obniżyło promocję sukcesu bizantyjskiego władcy.

Rok 1069 n.e.

W kwietniu 1069 roku Roman IV Diogenes przedsięwziął kolejną kampanię przeciwko Turkom.

Rok 1071 n.e.

16 kwietnia 1071 roku, po trzyletnim oblężeniu, Robert Guiscard zdobył Bari. Tym sposobem Bizancjum utraciło ostatni bastion w Italii.

W tym samym roku Roman IV Diogenes poprowadził swe oddziały pod Mantzikert i rozpoczął oblężenie. Twierdza nie stawiała zbyt dużego oporu i po niedługim czasie stała się bizantyjskim zapleczem. Wkrótce po tym niewątpliwym sukcesie pod Mantzikert przybył sułtan Seldżuków sam Alp Arslan. Starcie tych dwóch żywiołów było nieuniknione.

Rok 1072 n.e.

W 1072 roku na Bałkanach wybuchło powstanie silnie popierane przez niezależne księstwo Zety. Bizantyjskie oddziały, wysłane przez nowego cesarza Michała VII Dukasa pod dowództwem Nicefora Bryennosa, stłumiły rebelię.

Rok 1074 n.e.

W 1074 roku Michał VII Dukas wysłał pod dowództwem Izaaka Komnena ekspedycję na wschodnie pogranicze. Wyprawa miała za zadanie przywrócić do porządku Turków seldżuckich, najeżdżających i pustoszących bizantyjskie ziemie. Niestety, z powodu buntu Roussela de Bailleul, ekspedycja zakończyła się fiaskiem.

W tym samym roku Michał VII zawarł z Normanami przymierze, skierowane przeciwko Turkom seldżuckim.

Rok 1080 n.e.

Nicefor III Botaniates wysłał pod dowództwem protowestariosa Jana zbrojną ekspedycję w celu wydarcia

z tureckich rąk Niceje. Wyprawa zakończyła się porażką.

Rok 1081 n.e.

1 kwietnia 1081 roku, przy pomocy Jerzego Paleologa, udało się Aleksemu I Komnenowi wpuścić swoje wojska do Konstantynopola, aby uzurpował sobie prawo do korony. W stolicy Bizancjum rozpoczęły się krwawe dni.

4 kwietnia 1081 roku, po czterech dniach okrutnych walk w Konstantynopolu, Aleksy I Komnen został władcą Bizancjum.

18 października 1081 roku cesarz Aleksy I Komnen przegrał pod Durazzo bitwę z Normanami.

Rok 1083 n.e.

Od południa cesarstwo systematycznie było atakowane przez Turków seldżuckich. W niedawno zdobytej Nicei założyli swoją stolicę i parli dalej na północ, coraz bardziej zbliżając się do Konstantynopola. Aby zniechęcić Seldżuków do parcia w kierunku bizantyjskiej stolicy, Aleksy I Komnen wymyślił następujący plan. Małe statki

obsadził załogami składającymi się z lekkozbrojnej piechoty i łuczników. Ich zadaniem były nocne łupieskie ataki na miasta zajęte przez Turków. Nocni wioślarze mieli wykonywać swą pracę bardzo cicho, aby jak najbardziej zaskoczyć wroga. Te dosyć proste środki podjęte przez bizantyjczyków wystarczyły, aby muzułmanie opuścili wybrzeże i wycofali się w głąb kraju. Opuszczone miasta zajmowane były przez cesarskie oddziały i stawały się bazą wypadową do ataków na mniejsze jednostki tureckie poszukujące furażu.

Jesienią 1083 roku Aleksy I Komnen brał udział w zwycięskim oblężeniu Kastorii. Ten spektakularny sukces pozwolił cesarzowi na chwilę oddechu. W zbliżającą się zimą Aleksy I postanowił wykorzystać na przygotowania do kolejnych starć z powracającym z Italii Robertem Guiscardem. Zlecił między innymi budowę nowych statków, aby zwiększyć siłę natarcia własnej floty. Podobno zatrudnił także piratów buszujących po Adriatyku.

Rok 1084 n.e.

Seldżukowie wycofali się opuszczając tereny Bitynii i Nikomedii. W 1084 roku obie strony zawarły pokój, na mocy którego ustalono granicę na rzece Drakon.

Rok 1085 n.e.

Namiestnik turecki Elchan zdobył Apolonię i Cyzyk. Aleksy I Komnen wysłał przeciwko niemu Aleksandra Euforbena.

17 lipca 1085 roku zmarł Robert Guiscard. To wydarzenie zapoczątkowało zakończenie działań wojennych

z Normanami. Niedługo potem Aleksy I Komnen odzyskał Dyrrachium i inne tereny zajęte przez potomków wikingów.

Rok 1089-1090 n.e.

Tzachas (tureckim dowódcą wojskowym Seldżuków), posiadając silną flotę, zdobył przyczółek na wyspie Lesbos, aby z niego zaatakować, a następnie zagarnąć wyspę Chios. Pod koniec 1089 roku nowiny o tym incydencie dotarły do

Aleksego I. Aby ukrócić piracką działalność Tzachasa, cesarz wysłał armadę pod dowództwem Niketasa Kastamonitesa. Do bitwy doszło prawdopodobnie gdzieś w okolicy wyspy Chios na początku 1090 roku. Bizantyjska flota doznała dotkliwej porażki.

Rok 1090 n.e.

Aleksy I Komnen wysłał oddział pod dowództwem Tatikiosa w celu odzyskania Nicei. Władca Seldżuków

Abul-Kasim stawiał na tyle silny opór, że nie udało się osiągnąć zamierzonego celu.

W tym samym roku pod mury Konstantynopola podeszli Pieczyngowie, sojusznicy Tzachasa. Rozpoczęło się oblężenie bizantyjskiej stolicy. Aleksy I Komnen rozpoczął poszukiwania pomocy z zewnątrz.

Rok 1091 n.e.

Aby przerwać oblężenie Konstantynopola, Aleksy I Komnen sprzymierzył się z Kumanami. Armia bizantyjska, wzmocniona oddziałami nowego sojusznika, zaatakowała Pieczyngów. Do bitwy doszło 29 kwietnia 1091 roku u stóp góry Lebunion. Pieczyngowie ponieśli druzgocącą klęskę.

W tym samym roku Abul-Kasim zdobył miasto Kios i rozpoczął tam budowę silnej floty. Aleksy I Komnen, gdy zorientował się w zamiarach ambitnego Turka, wysłał flotę pod dowództwem Manuela Butumita oraz siły lądowe dowodzone przez Tatikiosa. Kontruderzenie było na tyle zaskakujące, że cała turecka flota, stacjonująca w Kios, została spalona, a seldżucki oddział rozbite. Sam Abul-Kasim ratował się ucieczką do Nicei.

Rok 1092 n.e.

Wiosną 1092 roku Aleksy I Komnen oddelegował Jana Dukasa przeciwko Tzachasowi, który niedawno w połączeniu

z Pieczyngami planował zaatakować Konstantynopol. Operacja trwała kilka miesięcy, ale zakończyła się całkowitym sukcesem.

Rok 1094 n.e.

W 1094 roku wojska bizantyjskie odpierały atak Kumanów, którzy wtargnęli na terytorium cesarstwa.

Rok 1097 n.e.

Aleksy I Komnen odkomenderował Jana Dukasa, aby ostatecznie rozprawić się z Tzachasem. Zabiegi bizantyjskiego dowódcy przyniosły triumf nad tureckimi piratami.

Rok 1098 n.e.

Aleksy I Komnen na czele armii wyruszył na pomoc oblężonym w Antiochii krzyżowcom. Po drodze napotkał Stefana

z Blois i innych dezerterów uciekających z okrążonej przez Turków twierdzy. Wygłodzeni i przerażeni zbiegowie nakłonili go do powrotu do Konstantynopola.

Rok 1101 n.e.

Aleksy I Komnen utracił Cylicję na rzecz Tankreda z Antiochii.

Rok 1104 n.e.

Aleksego I Komnena, wykorzystując klęskę krzyżowców pod Harranem, odebrały Boemundowi Cylicję, a oprócz tego flota bizantyjska przejęła Laodikeę i inne nadbrzeżne miasta aż do Trypolisu.

Rok 1107 n.e.

Na początku 1107 roku Izaak Kontostefan zlekceważył zalecenia Aleksego I i podjął nieudaną próbę zdobycia

Brindisi (miasto portowe we Włoszech), które znajdowało się wówczas w rękach normańskich.

Jesienią 1107 roku na czele dwunastu okrętów bojowych wyruszył z Bari w kierunku Bizancjum długo zapowiadany Boemund. Zaraz po wylądowaniu w okolicy Aulony rozpoczął marsz na północ w kierunku Dyrrachium (Durazzo), gdzie niedługo potem rozpoczął oblężenie tego miasta. Aleksy I Komnen, spodziewając się ataku Boemunda, dużo wcześniej rozbudował umocnienia Durazzo i dozbroił oddziały obrońców, przez co znacznie utrudniły zadanie Normanom. Dowódcą obrony twierdzy cesarz uczynił swego bratanka Aleksego.

Rok 1108 n.e.

Późną wiosną 1108 roku Boemund, nie zdobywszy Dyrrachium, odszedł spod twierdzy, szukając starcia z wojskiem Aleksego I Komnena na lądzie. Po początkowych sukcesach Normanów doszło do bitwy pod Mylos, która zakończyła się zwycięstwem wojsk cesarskich.

Odcięty od dostaw zaopatrzenia, pokonany pod Mylos, ze zmęczoną i schorowaną armia, Boemund zgodził się na negocjacje z Aleksym I. Porozumienie zawarto we wrześniu 1108 roku w Diabolis (Dewol). Na mocy traktatu

normański władca musiał oddać wszystkie

terytoria w Syrii i Cylicji, odebrane

wcześniej Bizancjum (między innymi

Laodycea). W zamian dożywotnio otrzymał

ziemie odebrane Turkom. Oprócz tego

uznał się lennikiem Bizancjum

i zobowiązał wspierać cesarza w jego

walkach z nieprzyjaciółmi. Za tę cenę

udało mu się zachować księstwo

Antiochii jako rodzaj lenna cesarskiego.

Rok 1122 n.e.

Bizancjum zostało zaatakowane przez

Pieczyngów. Nowy cesarz Jan II Komnen

zadał im druzgocącą klęskę pod Beroią

i, jak się później okazało, był to

ostatni najazd tych koczowników na teren

Cesarstwa. Część jeńców została rozwieziona i osiedlona na całym obszarze Cesarstwa, innych zaś wcielono w szeregi armii bizantyjskiej. Na pamiątkę tego wydarzenia cesarz ustanowił „Święto Pieczyngów", które obchodzone było jeszcze w końcu XII wieku.

W tym samym roku wykorzystując aktywność armii bizantyjskiej w Tracji, Wenecjanie spustoszyli grecką wyspę Kerkyrę (Korfu).

Rok 1128-1130 n.e.

Jan II Komnen prowadził na terenie Bałkanów wojnę z Węgrami.

Rok 1130 n.e.

W 1130 roku Jan II Komnen sprzymierzył się z niemieckim królem Lotarem III przeciwko normańskiemu królowi Sycylii Rogerowi II.

Rok 1137 n.e.

Jan II Komnen przeprowadził zwycięską kampanię w Cylicji.

W sierpniu 1137 roku Jan II Komnen po krótkim oblężeniu zdobył Antiochię. Książę Rajmund z Poitiers przysiągł wierność władcy Bizancjum i zatknął na murach miasta chorągiew cesarską.

Rok 1147 n.e.

Jesienią 1147 roku Roger II wkroczył na bizantyjskie terytorium, opanował Korfu i zajął Korynt i Teby.

Rok 1149 n.e.

Jesienią 1149 roku udało się armii Manuela I (nowemu cesarzowi bizantyjskiemu) odbić z rąk normańskich wyspę Korfu.

Rok 1150 n.e.

Wojska bizantyńskie Manuela Komnena wyparły Węgrów Gejzy II z Bałkanów. Następnie weszły w głąb Węgier i zajęły serbski Srem.

Rok 1155 n.e.

Manuel Komnen wysłał do Ankony bizantyjską flotę, która, wspomagana zbuntowanymi wasalami króla Sycylii Wilhelma I. Dosyć szybko podbili znaczną część południowej Italii.

Rok 1156 n.e.

Wojska Manuela Komnena zgromadzone w południowej Italii doznały klęski w bitwie pod Brundizium. Ta porażka

w bezpośrednim starciu z Wilhelmem I przesądziła o wyparciu bizantyjskich sił z półwyspu apenińskiego.

W tym samym roku władca Antiochii Renald z Châtillon wspólnie z ormiańskim księciem Torosem najechali należący do Bizancjum Cypr. Przez trzy tygodnie łupili wyspę. Do jego niewoli dostali się wszyscy dygnitarze. Niedługo potem flota wysłana przez Manuela Komnena odzyskała wyspę.

Rok 1159 n.e.

12 kwietnia 1159 roku Manuel Komnen na czele ogromnej armii wkroczył do księstwa Antiochii. Renald z Châtillon ujrzawszy tę potęgę uznał się wasalem cesarza. Na znak uległości władca Antiochii stawił się w obozie cesarza z gołą głową, boso, z ramionami obnażonymi do łokci, z powrozem na szyi i mieczem w lewej ręce.

Rok 1165 n.e.

Manuel Komnen za pomocą złota pozyskał we wschodniej Italii Ankonę.

Rok 1166 n.e.

W 1166 roku serbski władca Stefan Nemanja pokonał wojska bizantyjskie.

Rok 1167 n.e.

Dalmacja, Chorwacja i Bośnia oraz Sirmium weszły w skład władzy Manuela Komnena.

Rok 1169 n.e.

Flota, wysłana w sierpniu 1169 roku na wyprawę zbrojną do Egiptu przez Manuela I, wzięła udział wspólnie

z oddziałami króla Jerozolimy Amalryka I w oblężeniu Damietty. W grudniu 1169 roku zdziesiątkowana eskadra powróciła bez sukcesu.

Rok 1171 n.e.

Wszyscy Wenecjanie zamieszkujący na terenie Cesarstwa bizantyjskiego zostali aresztowani. Ich mienie skonfiskowano i odebrano im również wszystkie hojnie udzielone przywileje. Tego typu akcja musiała doprowadzić do wojny.

Rok 1172 n.e.

Manuel Komnen na czele silnej armii wkroczył do Serbii.

Rok 1176 n.e.

W 1176 roku Manuel I Komnen na czele silnej armii wyruszył przeciwko Ikonium. 17 września 1176 roku armia bizantyjska została okrążona na frygijskich przełęczach pod Myriokefalon przez oddziały Kilidż-Arslana i całkowicie rozbita.

https://pl.pinterest.com/pin/380976449723639094/

Rok 1183 n.e.

Serbski władca Nemanja zdołał się usamodzielnić i zrzucił kajdany bizantyjskiej zależności. Wyrazem tego była serbsko-węgierska wyprawa łupieska na Belgrad, Braniczewo, Nisz i Sofię.

Rok 1184 n.e.

Nowy cesarz od samego początku swych rządów Andronik I Komnen skupił się na reformach w kraju. Oczkiem w głowie cesarza stała się likwidacja korupcji. Dobre rezultaty osiągał stosując często terror przez, co w kraju zaczęły wybuchać bunty. Zlikwidowanie wielu przywódców arystokracji przyczyniło się do osłabienia obronności cesarstwa, z czego chętnie korzystali sąsiedzi.

Rok 1185 n.e.

Normanowie z Sycylii rozpoczęli inwazję na Bizancjum. Na początek zaatakowali i zdobyli Dracz. Później zajęli wyspy Korfu, Zakinthos i Kefalinię.

24 sierpnia 1185 roku pod normańskim naciskiem załamała się obrona oblężonej Tesaloniki. Po zdobyciu Tesaloniki armia normańska rozdzieliła się. Część ruszyła w kierunku miasta Seres, a główne siły pomaszerowały na Konstantynopol. Tymczasem wiadomości, które napływały do stolicy Bizancjum, powodowały niepokój i naprężenie.

12 września 1185 roku rozpalił się płomień buntu. Ostatni cesarz z dynastii Komnenów Andronik I Komnen został okrutnie zamordowany. Trzy lata wcześniej witano go jako wybawcę Cesarstwa, teraz rozjuszony tłum bestialsko pastwił się nad nim na ulicach Konstantynopola.

Wojska nowego cesarza Izaaka II pod dowództwem Aleksego Branasa rozbiły normańskie oddziały w bitwie pod Demetrias. Najeźdźcy rozpoczęli odwrót.

Rok 1186 n.e.

Wiosną 1186 roku w Bułgarii

wybuchło powstanie, na czele którego

stanął Piotr IV, ten sam któremu

kilka miesięcy wcześniej Izaak II

odmówił lenna. Przeciwko buntownikom

cesarz wysłał armię, na czele której

stanął niedawny zwycięzca Normanów

Aleksy Branas. Sytuacja wymknęła się

spod kontroli w chwili, gdy

Normanobójca w Adrianopolu ogłosił

się cesarzem i zamiast na Bułgarów

pomaszerował na Konstantynopol.

Fortuna nie sprzyjała samozwańczemu

cesarzowi, ponieważ niedługo potem

poległ podczas walk u wrót stolicy.

Rok 1187 n.e.

Wiosną 1187 roku Izaak II

Angelos przystąpił do kolejnej

wyprawy przeciwko bułgarskim rebeliantom. Rozbił armię powstańczą pod twierdzą Lardea w Tracji (w pobliżu obecnego Karnobatu). Wówczas powstańcy ukryli się w górach, więc kampania przekształciła się w walkę z bułgarskimi partyzantami i zaczęła się przedłużać.

Jesienią 1187 roku armia Izaaka II obległa twierdzę Łowecz, broniącą dostępu do Tyrnowa, lecz pomimo wielu prób nie udało się jej zdobyć.

Rok 1189 n.e.

W sierpniu 1189 roku u wrót Bramy Trajana bizantyjskie oddziały stawiły opór armii Fryderyka I. Militarne starcie zakończyło się rozbiciem kontyngentów Izaaka II i 24 sierpnia 1189 roku rzymski cesarz stanął przed Filipopolis (Płowdiw). Tu obie strony przystąpiły do rokowań.

Rok 1190 n.e.

W kwietniu 1190 roku, po przetransportowaniu niemieckiej armii, Izaak II Angelos mógł zająć się sprawami północnej granicy cesarstwa. W związku z tym na czele wielkiego wojska przekroczył graniczną Starą Płaninę i obległ Tyrnowo. Przedłużające się oblężenie i pogłoski o zbliżającej się odsieczy kumańskiej spowodowały, że basileus zarządził odwrót. Ale to był dopiero początek problemów. W wąwozie górskim Starej Płaniny wojska cesarza wpadły

w zasadzkę, z której Izaak z trudem zdołał ujść z życiem.

Jesienią 1190 roku Izaak II Angelos pokonał nad rzeką Morawą serbskiego władcę Nemanję. Konflikt zakończono podpisaniem układu w myśl, którego Bizancjum uznało niepodległe państwo serbskie. Pokój pomiędzy państwami wzmocniono mariażem syna Nemanji, Stefana i cesarskiej bratanicy Eudoksji.

Izaak II Angelos podążył dalej w kierunku Bułgarii. Bizantyjska armia dotarła aż pod mury Tyrnowa. Twierdzy niestety nie udało się zdobyć. Odwrót przez góry zakończył się klęską. Sam cesarz o mało co pożegnałby się z życiem.

Rok 1194 n.e.

W 1194 roku bizantyjska armia została pokonana pod Arkadiopolis przez bułgarskie oddziały Asena I.

Rok 1201 n.e.

Do 1201 roku potrwały walki z Dobromirem Chryzem, zbuntowanymi dowódcami bizantyjskimi i Kałojanem. Aleksy III Angelos zmuszony został do podpisania pokoju z władcą Bułgarii. Oddał mu wszystkie ziemie zdobyte przez Bułgarów

w latach 1195—1201 oraz zrzekł się pretensji do części ziem macedońskich opanowanych przez Dobromira Chryza.

Rok 1203 n.e.

5 lipca 1203 roku rozpoczęło się oblężenie

Konstantynopola. Wojska Aleksego III Angelosa

przystąpiły do odpierania ataków krzyżowców.

17 lipca 1203 roku doszło do zmasowanego ataku

krzyżowców z dwóch stron: od strony morza i z lądu.

Wzniecony po pewnym czasie pożar uniemożliwił

działania zbrojne w niektórych miejscach. Aleksy III

Angelos, wykorzystując tę nieoczekiwaną sytuację,

postanowił odepchnąć Franków, zajmujących stanowiska

w okolicy Bramy Blacherneńskiej. Niestety postawa

bizantyjskich oddziałów spowodowała, że cesarz wydał

rozkaz odwrotu, co spotkało się niestety z falą

krytyki. Do Aleksego III dochodziły głosy, żądające

natychmiastowego pokonania okupantów lub abdykacji

nieskutecznego cesarza.

Rok 1204 n.e.

W kwietniu 1204 roku walki o Konstantynopol

nasiliły się. Nowy cesarz Aleksy V Murzuflos

osobiście zagrzewał do walki swych żołnierzy. 12

kwietnia 1204 roku krzyżowcom udało się zrobić

w murze wyłom, przez który wdarli się do środka.

Na nic nie zdały się cesarskie wezwania do walki.

Obrońcy, zamiast odeprzeć intruzów, wycofali się.

W nocy z 12 na 13 kwietniu 1204 roku Aleksy

V Murzuflos opuścił Konstantynopol i udał się do

Mesynopolis (Mesynopol) w Tracji.

Po ucieczce Aleksego V Murzuflosa z Konstantynopola na cesarskim tronie posadzono Teodora I Laskarysa. Stało się to wbrew jego woli, więc nowy basileus, nie widząc szans na obronę stolicy przed uczestnikami IV wyprawy krzyżowej, czym prędzej spakował się i opuścił Konstantynopol i udał się do Nicei (dziś İznik).

Rok 1205 n.e.

W 1205 roku, po klęsce Baldwina z Flandrii w bitwie pod Adrianopolem, Teodor I Laskarys rozpoczął przejmowanie dawnych bizantyjskich terytoriów położonych w Azji Mniejszej, tworząc w ten sposób Cesarstwo Nicejskie.

Cesarstwo Bizantyjskie chwilowo znika z mapy.

Rok 1208 n.e.

W 1208 roku Teodor I Laskarys zaatakował Herakleę i zmusił panującego tam Dawida Komnena do uległości.

Rok 1210 n.e.

W 1210 roku Teodor I Laskarys podjął próbę zdobycia Konstantynopola, zakończoną niepowodzeniem.

Rok 1210-1211 n.e.

W latach 1210-1211 Teodor I Laskarys prowadził wojnę przeciwko sułtanowi Rumu (Ikonium), który w tym czasie wspierał Aleksego III w jego dążeniach do odzyskania władzy. Zmagania zakończyły się pełnym sukcesem Teodora I Laskarysa.

Rok 1211 n.e.

W 1211 roku armia Teodora I Laskarysa została pokonana przez oddziały Henryka z Hainaut w bitwie nad rzeką Luparkos.

Rok 1224 n.e.

Jesienią 1224 roku nowy cesarz Jan III Watatzes pokonał w bitwie pod Pimanionon wojska Cesarstwa łacińskiego wspomagane przez oddziały Aleksego i Izaaka, braci zmarłego cesarza.

Rok 1225 n.e.

W 1225 roku Jan III Watatzes zawarł traktat pokojowy z Cesarstwem Łacińskim, w myśl którego w rękach Łacinników pozostał jedynie małoazjatycki pas wybrzeża, leżący po przeciwległej stronie Konstantynopola, wraz z okolicami Nikomedii. Do Cesarstwa Nicejskiego przyłączono Lesbos, Chios, Samos i Ikarii.

Rok 1236 n.e.

Wiosną 1236 roku podczas oblężenia Konstantynopola Jan III Watatzes utracił połowę swej floty. Epizod ten oraz brak animuszu oblegających sprawił, że Iwan Asen II zarządził odwrót swoich wojsk oraz zabrał swą córkę Helenę. Sojusz nicejsko-bułgarski przestał istnieć.

Rok 1237 n.e.

Iwan Asen II sprzymierzył się z Cesarstwem Łacińskim. Efektem tego sojuszu była agresja na terytorium Jana III Watatzesa i oblężenie twierdzy Tzurullon.

Rok 1238 n.e.

Padł Tzurullon oblężony przez łacinników, wspomaganych oddziałami Kumanów. Jan III Watatzes musiał szukać nowych sojuszników.

Rok 1239-1240 n.e.

Zagrożony agresją Cesarstwa łacińskiego, Jan III Watatzes zawarł sojusz z cesarzem Fryderykiem II stając się jednocześnie jego wasalem. Podszedł równocześnie pod mury Konstantynopola, lecz na początku 1240 roku zmuszony został zwinąć oblężenie.

Rok 1242 n.e.

Jan III Watatzes rozpoczął akcję zbrojną przeciwko Tesalonikom. Pomimo tego, że z powodu inwazji Mongołów, zmuszony został do odstąpienia spod murów stolicy, to niedługo później Tesaloniki same oddały się pod zwierzchnictwo cesarza Nicei.

Rok 1246 n.e.

W 1246 roku w Bułgarii doszło do zamachu stanu. Jan III Watatzes wykorzystał tę sprzyjającą sytuację, aby odebrać utracone przed laty ziemie, czyli Serres, Melnik, dolinę Strymonu i Wardaru wraz ze Skopje i Prilepem oraz dolinę Maricy aż do Adrianopola.

W grudniu 1246 roku Jan III Watatzes bez walki zajął Tesalonikę.

Rok 1252 n.e.

W 1252 roku Jan III Watatzes jeszcze raz wyruszył w rejon Tesaloniki, by powstrzymać ofensywę władcy Epiru

Michała II. Kampania zakończyła się pełnym sukcesem. Jan III zdobył Kastorię, Pelagonię, Ochrydę i Prilep.

Rok 1255 n.e.

W 1255 roku bułgarski władca Michał I Asen zaatakował Trację i Macedonię, zdobywając kilka twierdz. Niedługo potem nowy cesarz Teodor II Laskarys przedsięwziął wyprawę odwetową.

Rok 1256 n.e.

W 1256 roku Teodor II Laskarys zawarł unię personalną z Epirem, wydając swą córkę Marię za Nicefora Angelosa, przy tej okazji przejmując Dracz i macedońską twierdzę Serbia.

Rok 1258 n.e.

W 1258 roku terytorium Cesarstwa Nicejskiego zaatakowane zostało przez koalicję Manfreda króla Sycylii oraz Michała II władcy Epiru. Niedługo potem do antynicejskiej koalicji przyłączył się władca księstwa Achai Wilhelm Villehardouin oraz Urosz I król Serbii.

Rok 1259 n.e.

Jesienią 1259 roku armia nowego cesarza Michała Paleologa pokonała wojska koalicji antynicejskiej w dolinie Pelagonii.

Rok 1261 n.e.

Niepowodzenie tego groźnego dla Nicei zamysłu otworzyło drogę odbiciu Konstantynopola. Miasto było od tej pory pozbawione jakiegokolwiek zaplecza, a Cesarstwo Łacińskie tak osłabione, że Baldwin II musiał pozostawić swego syna Filipa z Courtenay u Wenecjan, najprawdopodobniej już w 1248 roku , jako gwarancję spłaty długów. Młody książę opuścił Wenecję dopiero 1 maja 1261 roku.

W lipcu 1261 roku niewielki oddział wojsk nicejskich pod dowództwem cezara Aleksego Strategopula otrzymał od Michała VIII podczas ekspedycji w Tracji rozkaz podejścia pod Konstantynopol w celu przestraszenia Łacinników. Flota wenecka odpłynęła w tym czasie na wyprawę przeciwko małej wyspie Dafnusion na Morzu Czarnym. Nie można było zaprzepaścić tak sprzyjającej okazji. Z pomocą greckich mieszkańców miasta Strategopul wkroczył 25 lipca do Konstantynopola. Cesarz łaciński uciekł na statku weneckim, miasto opuścili także okupujący je zachodnioeuropejscy rycerze. Kiedy nowina ta dotarła do Nicei, Michał VIII jeszcze spał. Jego siostra, chcąc go delikatnie obudzić, połaskotała go w palce nóg i rzekła: „Cesarzu, podbiłeś Konstantynopol". Jednak cesarz nic nie odpowiadał, dopóki Eulogia nie powiedziała: „Wstań, cesarzu, gdyż Chrystus dał ci w podarunku Konstantynopol". Dopiero wtedy przyjął on „podarunek", wyjaśniając, że miasto stało się na powrót bizantyńskie nie w wyniku jego działań, lecz raczej interwencji Boga Wszechmogącego. Michał VIII przyjął wolę Bożą jako wytłumaczenie zajęcia miasta, bez wątpienia dlatego, że jego własna władza wymagała uwierzytelnienia; jednak te działania militarne oraz zabiegi dyplomatyczne (traktaty zawarte z Seldżukami, Mongołami i Bułgarami, a także w 1261 roku w Nimfeonie z Genueńczykami) doprowadziły do tak upragnionego przez Greków rezultatu, na który czekali sześćdziesiąt lat.

Wielki cel — jaki przyświecał dwu pokoleniom bizantyjczyków i do którego dążyli zachowując rozwagę zarówno pod względem militarnym, jak i dyplomatycznym — został osiągnięty zupełnie niespodziewanie i ze zdumiewającą łatwością. Było to niemal dziełem przypadku, że zmurszałe państwo łacińskie zakończyło raptownie swoją egzystencję, a Konstantynopol wrócił do bizantyjczyków. Wódz bizantyjski, Aleksy Strategopulos, wysłany na czele nieznacznych sił do Tracji, by czuwać nad granicą Bułgarską, przeciągał w pobliżu Konstantynopola i ze zdumieniem przekonał się, że miasto jest faktycznie ogołocone z wojska: rozejm zawarty w sierpniu 1260 na okres roku był jeszcze w mocy i dlatego flota wenecka wraz z większą częścią łacińskiego garnizonu znajdowała się u wybrzeży jednej z wysp na południu Morza Czarnego, zajęta oblężeniem twierdzy Dafnusion. Strategopulos z decydował się szybko: rzucił się na pozbawione obrońców miasto i zajął je o brzasku 25 lipca 1261 r., prawie nie napotykając oporu. Ucieczka Baldwina II wraz z całym otoczeniem zakończyła panowanie łacińskie w Konstantynopolu.

Rok 1262 n.e.

W 1262 roku armia Michała VIII Paleologa stoczyła zwycięską wojnę z siłami koalicji wenecko-achajskiej.

Rok 1263-1264 n.e.

Car Bułgarii Konstantyn Asen Tich zajął Trację. Michał VIII Paleolog w następnym roku wysłał armię pod dowództwem Michała Glawasa Tarchanioty, która z powodzeniem odebrała Bułgarom utracone terytoria.

Rok 1264 n.e.

Oddziały bizantyjskie pod dowództwem Jana Paleologa pokonały armię władcy Epiru.

W tym samym roku armia bułgarsko-tatarska wkroczyła do Tracji. Michał VIII Paleolog osobiście stawił im czoła

i mało brakło, aby stał się jeńcem Konstantyna Asena Ticha.

Rok 1265 n.e.

Z powodu wyczerpania się środków finansowych oraz porażek poniesionych na froncie w południowej Grecji Michał VIII Paleolog zdecydował się zmienić sojusznika. 18 czerwca 1265 roku zawarł układ z Wenecją.

Rok 1268 n.e.

W 1268 roku zakończyła się wojna bizantyjsko-bułgarska. Michał VIII Paleolog zyskał wybrzeże Morza Czarnego

i prawie całą Trację.

Rok 1270 n.e.

Dzięki umiejętnej dyplomacji prowadzonej z Ludwikiem IX, Michał VIII Paleolog powstrzymał inwazję Karola

I Andegaweńskiego na bizantyjskie terytorium.

Rok 1271 n.e.

Bizantyjskie terytorium spustoszone zostało przez tatarski najazd. Michał VIII Paleolog musiał znaleźć

rozwiązanie z tego problemu, więc rozpoczął negocjacje z Nogajem.

Rok 1275 n.e.

Michał Paleolog wysłał swego brata Jana Paleologa na zakończoną pełnym sukcesem kampanię do Tesalii.

Rok 1277 n.e.

Wojska Michała VIII Paleologa poniosły porażkę w walkach w Tesalii.

Rok 1282 n.e.

W 1282 roku antybizantyjska koalicja, skupiona wokół Karola I Andegaweńskiego, wtargnęła do Macedonii. Michał VIII Paleolog utracił wówczas Skopje na rzecz króla Serbii Milutina.

Rok 1294-1299 n.e.

Za ponawianie cesarza Andronik II Paleolog wsparł dla Genui w wojnie z Wenecją. Bitwa została okupiona

dotkliwymi stratami.

Rok 1302-1304 n.e.

Dotkliwa klęska z starciu z wojskami Osmana pod Bapheus (Vafevs) w Azji Mniejszej.

W tym samym roku Andronik wynajął Kompanie Katalońską pod komendą Rogera de Flor, a w roku 1304 wojska te zwyciężyły z Turkami.

Rok 1305-1309 n.e.

Zamordowanie Rogera de Flor w Adrianopolu w roku 1305 i wybuch walk katalońsko-bizantyńskich. Wojna trwałą do

1309 roku.

Rok 1329 n.e.

W 1329 roku Andronik III i Kantakuzen na czele dwutysięcznego oddziału wyruszyli na pomoc oblężonej przez Osmana Nicei. Zostali jednak rozbici w bitwie pod Filokreną.

Rok 1331 n.e.

W 1331 roku Nicea poddała się Turkom.

Rok 1333 n.e.

W 1333 roku zmarł najpotężniejszy z książąt tesalskich Stefan Gabrielopul Melisen. Chaos, który zapanował w Tesalii, wykorzystał namiestnik cesarski w Tesalonice, Synaden, a wkrótce podążył za nim cesarz. W wyniku wyprawy bizantyńskiej Tesalia została przyłączona do cesarstwa. Despota Epiru Jan II Orsini, który próbował zagarnąć zachodnią część Tesalii, został odparty.

Rok 1337 n.e.

W 1337 roku padła Nikomedia. W ręku bizantyńskim na azjatyckim brzegu pozostały tylko: Filadelfia i Heraklea Pontyjska. Napór Osmanów od wschodu skłonił Kantakuzena do zacieśnienia współpracy z emirami seldżuckimi, podobnie jak Bizancjum, zagrożonymi ekspansją Turków osmańskich.

W tym samym roku Andronik III z Kantakuzenem na czele silnej armii, której trzon stanowiły oddziały tureckie, przeszli Tesalię, stłumili powstanie w Albanii i wcielili do cesarstwa Epir i Akarnanię.

Rok 1339 n.e.

Przy pomocy Seldżuków flota cesarska opanowała w 1339 roku wyspę Chios rządzoną przez genueńską rodzinę

Zaccaria. Władzę cesarską uznała też znajdująca się w ręku genueńskim Fokea. Dzięki pomocy emirów seldżuckich cesarstwu udało się również uchronić przed atakiem łacinników wyspę Lesbos.

Rok 1341-1347 n.e.

Po śmierci cesarza Andronik IV Paleolog w 1341 zaczęła się walka o tron pomiędzy Janem V Paleologiem a Janem VI Kantakuzenem. Po rozpoczęciu okresu dwuwładzy, mimo formalnych współrządów w państwie trwał stan ukrytej wojny domowej. Kryzys cesarstwa pogłębiały najazdy Turków, Bułgarów, Serbów i Łacinników zamieszkujących feudalne państewka na terenie dzisiejszej Grecji.

Możnowładztwo stanęło po stronie Kantakuzena. Po 6 latach wspólnego rządzenia doszło do eskalacji konfliktu

i Jan V utracił władzę. Otóż na przełomie lat 1346 i 1347 Kantakuzen zdobył przewagę militarną oraz finansową. W lutym wkroczył do Konstantynopola i 13 maja został koronowany na cesarza, detronizując Jana V. Kantakuzen z pomocą Turków pokonał Jana V, który został wysłany do Tesaloniki, a potem do Tracji.

Rok 1349 n.e.

Wiosną 1349 roku flota bizantyńska została całkowicie zniszczona, a cesarstwo znalazło się na łasce Genui.

Rok 1350 n.e.

W trzy lata po koronacji podporządkował sobie Saloniki, nie zdołał jednak ocalić granicy przed swoim dawnym sojusznikiem Stefanem IV Duszanem.

Rok 1352 n.e.

13 lutego 1352 roku doszło do wielkiej bitwy na wodach Bosforu, w której wzięła również udział licząca 14 okrętów flota bizantyńska, zbudowana przy pomocy weneckiej. Bitwa trwała aż do nocy i pozostała nierozstrzygnięta, co pozwoliło obu stronom przypisywać sobie zwycięstwo. Wenecjanie i Aragończycy po bitwie odpłynęli, a Kantakzuen został sam. W trudnej dla siebie sytuacji zdecydował się na zawarcie pokoju z Genuą, która z kolei sprzymierzyła się z Orchanem.

Rok 1354 n.e.

29 listopada 1354 roku Jan V wraz z dwutysięcznym oddziałem i wspomagany przez Genueńczyków przybył do Konstantynopola obalić Jana VI. Po kilku próbach obalenia Jana VI udaje mu się w roku 1354.

Od tego momentu zaczyna się okres samodzielnych rządów Jana V. Przez ten czas starał się pozyskać pomoc

z Zachodu przeciwko Turkom osmańskim. Jednak jego panowanie charakteryzowało się coraz większym rozpadem imperium. Przyczyniła się do tego najpierw opisana wyżej wojna domowa z Kantakuzenami: Janem VI oraz jego synem Mateuszem Kantakuzenem; a potem rewolta jego syna Andronika IV i wreszcie najazdy Turków. Nie dbano o gospodarkę Cesarstwa i korzystano z obcych, najemnych armii, co gorsza tureckich. Oddano Genueńczykom wyspy Chios i Lesbos.

Rok 1356-1357 n.e.

W 1356 roku Mateusz (syn Jana VI, który zachował chwilowo tytuł cesarza po uzgodnieniu z Jana V) przy pomocy Turków zaatakował znajdujący się w rękach serbskich rejon miasta Seres, próbując odbudować swoje dawne apanaże

wzdłuż granicy bizantyńsko-serbskiej. Nie udało mu się zdobyć Seres. Pod koniec 1356 roku lub na początku 1357 roku został pokonany przez wojska serbskie dowodzone przez władającego Dramą wojewodę Vojina.

Schwytany przez Serbów Mateusz został po zapłaceniu wysokiego okupu, wydany w ręce Jana V. Ten uwięził go na Lesbos. Pod koniec 1357 roku Mateusz został przewieziony na wyspę Epitabai na Morzu Marmara, do zamku wzniesionego przez Aleksego Apokauka, gdzie zaproponowano mu, by zrzekł się tytułu cesarskiego i przyjął status zwykłego

obywatela cesarstwa. Mateusz początkowo odrzucił propozycję, twierdząc, że woli całe życie spędzić w więzieniu niż zrzec się tytułu. W grudniu 1357 roku na Epitabai przypłynął ojciec Mateusza, mnich Joazaf. Pod wpływem perswazji ojca i matki Mateusz ustąpił - przyrzekł posłuszeństwo Janowi V i zrzekł się wszelkich pretensji do tronu.

Rok 1359 n.e.

Próba zajęcia Konstantynopola przez Turków Osmańskich.

Rok 1362 n.e.

Bizantyjczycy ponoszą klęskę pod Adrianopolem. Osmanowie tureccy zajmują Adrianopol, który przemianowali na Edirne i tam ustanowili swoją nową stolicę.

Rok 1391 n.e.

Po długiej wojnie domowej sprawy wewnętrzne w Cesarstwie Bizantyjskim toczone były wokół korony cesarskiej, tym samym nie skupiając się na polityce zagranicznej. Gdy imperium powoli zanikało, na tron ostatecznie zasiada Manuel II Paleolog w 1391 roku, który rządy swoje utrzymał, aż do roku 1425.

Rok 1394-1402 n.e.

Od 1394 do 1402 Konstantynopol był oblegany przez wojska tureckie. Manuel II opuścił w 1399 roku oblegane miasto

i udał się do Europy zachodniej, by szukać tam pomocy przeciwko Turkom. Był w Anglii, Francji, Świętym Cesarstwie Rzymskim i Aragonii. Na czas nieobecności rządy w państwie powierzył dawnemu przeciwnikowi Janowi VII oraz jego

synowi - Andronikowi V Paleologowi.

25 września 1396 krucjata rycerstwa zachodnioeuropejskiego, idąca na odsiecz Konstantynopola została rozbita

przez Turków w bitwie pod Nikopolis. Jednak już w 1402 Turcy zmuszeni zostali do ustąpienia zagrożeni inwazją Mongołów i pobici przez nich w bitwie pod Ankarą. Rok później Manuel II powrócił do Konstantynopola. Przez dwadzieścia lat stosunki z Turkami układały się poprawnie, Bizantyńczycy zaprzestali płacić trybut, a cesarz zajął się polepszeniem sytuacji wewnętrznej Cesarstwa. Odbywał liczne podróże, przebywając w Tesalonice i Mistrze.

Rok 1422-1425 n.e.

W 1422 Turcy ponownie oblegli Konstantynopol. W okresie tym cesarz rezydował w położonym w południowej części miasta - niedaleko złotej bramy - klasztorze Periblebtu. Manuel II zmuszony był w 1424 podpisać pokój z sułtanem Muradem II, mocą którego cesarstwo musiało ponownie płacić Turkom trybut i utraciło część, i tak szczupłego terytorium. Manuel zapadł w tych latach na zdrowiu. W 1421 przeniósł się do klasztoru, mianując jako swego następcę syna - Jana VIII. W 1422 doznał udaru i został sparaliżowany, a trzy lata później zmarł.

Rok 1427 n.e.

Bizantyjczycy stracili całą Azję Mniejszą w zamian w roku 1427 Jan VIII zdobył praktycznie cały Peloponez.

Rok 1430 n.e.

Jednak w 1430 Turcy zajęli Tesalonikę. Wtedy w związku z zagrożeniem tureckim Jan VIII zaangażował się w plan przeprowadzenia unii Kościołów, która miała zapewnić Bizancjum stałą pomoc wojskową papiestwa i Zachodu.

Rok 1438 n.e.

W 1438 roku przybył do Włoch wraz z patriarchą Józefem II i po długich negocjacjach na soborze we Florencji

cesarz podpisał akt unii uznając dogmaty Kościoła katolickiego oraz władzę papieża. Plan z zawarciem unii się nie powiódł, gdyż rachuby Jana VIII były błędne, a akt podpisania unii spowodował więcej szkód niż pożytku.

Bizantyńczycy nie chcieli wyrzec się swojej wiary i podporządkować papieżowi, a Zachód nie miał zamiaru ratować Bizancjum. W dodatku od Konstantynopola odwróciła się Ruś.

Rok 1443 n.e.

Brat Jana VIII, Konstantyn otrzymuje stolicę Morei, a Mistrę po wyjeździe brata Teodora. Kontynuował dorobek

w dziedzinie kultury Teodora, rozbudowując Mistrę w drugi po Konstantynopolu ośrodek intelektualny upadającego Cesarstwa.

Rok 1444-1446 n.e.

W latach 1444–1446 mimo początkowych sukcesów militarnych, opanowania Aten, Teb, Tesalii, Beocji i Fokidy, Bizantyjczycy ponieśli całkowitą klęskę w wojnie z Turkami, którzy wsparli usuniętego księcia Aten – z rodu Acciaiuolich. Turcy spustoszyli Peloponez, a Konstantyn musiał uznać się za wasala sułtana i płacić trybut.

Rok 1449 n.e.

W 1449 roku tron obejmuje Konstantyn XI Paleolog, ostatni władca Cesarstwa bizantyjskiego, który został wyznaczony przez swojego brata Jana VIII.

Rok 1450-1451 n.e.

Konstantyn próbował wejść w koligacje rodzinne z sułtanem Muradem II (wodza tureckiego w Imperium Osmańskim) poprzez ewentualny ślub z jedną z jego krewnych i w ten sposób zneutralizować istniejące nad cesarstwem zagrożenie tureckie, jednak nic z tych planów nie wyszło. Sułtan zaczął bowiem domagać się zwierzchności nad Konstantynopolem, na co cesarz nie chciał i nie mógł się zgodzić. W takiej sytuacji Konstantyn zwrócił się do władców państw zachodnich z prośbą o pomoc, ci jednak uzależnili ją od zawarcia unii między kościołem bizantyjskim a rzymskim. Podobne próby podejmowali także poprzednicy Konstantyna na tronie, choć bez większego skutku.

Rok 1452 n.e.

Cesarz w 1452 roku podpisał akt o zjednoczeniu obu Kościołów, jednak unia została powszechnie odrzucona zarówno przez prawosławne duchowieństwo, jak i przez lud. Na czele opozycji antyunijnej stała rodzina Notarasów.

Rok 1453 n.e.

Ostatnia bitwa - Upadek Konstantynopola

Przed rozpoczęciem ostatecznego szturmu na Konstantynopol sułtan Mehmed II zaproponował Konstantynowi, by ten poddał mu stolicę i osiadł w Mistrze jako despotes Morei, gdzie mógłby panować, jednak on odrzucił tę propozycję. Zdecydował się na walkę w obronie cesarstwa. Upadek Konstantynopola nastąpił 29 maja 1453 roku, a Konstantyn zginął w boju. Jak napisał Szymon Olszaniec, Konstantyn XI dzięki swej postawie w czasie obrony Cesarstwa, „do historii przeszedł jako odważny władca, który nie poddaje się niepowodzeniom i walczy z przeciwnościami losu.

Jesienią 1452 roku

Turcy wtargnęli na półwysep

Peloponez i uderzyli na braci cesarza,

by uniemożliwić przyjście do stolicy

z pomocą.

Zimą 1452/1453 roku

Rozpoczęły się przygotowania do

szturmu na miasto. Wojska tureckie

zaczęły zajmować bizantyjskie miasta

leżące na wybrzeżu Tracji.

W marcu 1453 roku

Turcy zdołali zdobyć Mesembrię,

Anchialos i pozostałe umocnienia Pontu.

Armia turecka składała się z około

80 tysięcy regularnego wojska, nie

licząc pospolitego ruszenia, około 20

tysięcy baszybuzuków oraz kilku tysięcy

żołnierzy służb tyłowych i 70 dział.

Flotę sułtana stanowiło 6 trzyrzędowych galer, 10 dwurzędowców, 15 galeasów, około 75 mniejszych okrętów i 20 ciężkich barek transportowych dostarczających żywność i surowce. Siłami morskimi dowodził rządca Gallipoli Sulejman Baltoglu. Taka liczba okrętów zapewniała Turkom panowanie na Morzu Marmara.

Natomiast Cesarstwem targały konflikty wewnętrzne. Cesarz usiłował uzyskać pomoc z zachodu za cenę utrzymania

unii florenckiej, jednak próby zjednoczenia wszystkich chrześcijan spotykały się w kraju z narastającym sprzeciwem. Unię z Rzymem odrzucało w szczególności średnie i niższe duchowieństwo.

Najbardziej prawdopodobnymi sojusznikami Konstantyna byli Wenecjanie. Ich flota wyszła w morze po 17 kwietnia

z poleceniem oczekiwania na posiłki u wybrzeży wyspy Tenedos do 20 maja, a następnie przebicia się przez Dardanele

do Konstantynopola. Genua zachowała neutralność. Węgry wciąż nie otrząsnęły się po porażce w Bitwie pod Warną

w 1444. Książę moskiewski zajęty był własnymi problemami, zresztą Moskwę oddzielały od Konstantynopola ziemie Nogajów i Tatarów. Wołoszczyzna i Serbia pozostawały lennikami Turcji, a serbskie posiłki wchodziły nawet w skład armii sułtańskiej. Skanderbeg w Albanii nienawidził Turków równie mocno jak Bizantyjczyków czy Wenecjan.

Wszystkich zdatnych do walki żołnierzy bizantyjskich było około 7 tysięcy, wliczając w to 2 tysiące sprzymierzeńców. Pochodzący z Genui ochotnik Giovanni Giustiniani Longo wystawił około 700 ludzi. Niewielki oddział sformowała też Katalonia. Fortyfikacje miejskie, regularnie naprawiane na kilka lat przed oblężeniem, przedstawiały nadal znaczną wartość bojową, pomimo wprowadzenia nowej broni – artylerii oblężniczej. Jednakże znaczny ubytek ludności stolicy i duża powierzchnia miasta sprawiały, że brakowało obrońców do obsadzenia umocnień na całej ich długości.

https://pl.pinterest.com/pin/395683517233165291/

https://pl.pinterest.com/pin/248683210658519591/

Flota grecka broniąca

Konstantynopola liczyła 26 statków:

10 bizantyjskich, po 5 weneckich

i genueńskich, 3 kreteńskie, po jednym

z Ankony, Katalonii oraz Prowansji

i składała się w całości

z szybkozwrotnych bezwiosłowych

żaglowców.

W mieście było kilka armat oraz

spory zapas oszczepów i strzał. Siła

ognia była jednak niewystarczająca.

2 kwietnia 1453 roku

Przednie straże Turków podeszły do

miasta 2 kwietnia w poniedziałek

Wielkanocny. Obrońcy miasta

przeprowadzili wypad, podczas którego

zabili nielicznych wrogów. Zbliżanie się

wojsk tureckich zmusiło ich jednak do

powrotu do miasta, zniszczenia mostów

nad fosą i zamknięcia bramy miejskiej.

Cesarz nakazał także rozciągnąć łańcuch

w poprzek Złotego Rogu.

5 kwietnia 1453 roku

5 kwietnia pod stolicę podeszły główne siły tureckie.

6 kwietnia 1453 roku

6 kwietnia Konstantynopol został

zupełnie zablokowany. Pierwsze działania

armii tureckiej polegały na zaatakowaniu

fortów greckich położonych poza obrębem

murów miejskich. Jeden z nich znajdował

się w Terapii na wzgórzu ponad Bosforem,

a drugi – w wiosce Studios na brzegu

Morza Marmara. Fort w Terapii bronił się

przez dwa dni, zamek w Studios został

zniszczony przez turecką artylerię

w ciągu kilku godzin. Pozostałych przy

życiu obrońców Turcy powbijali na pal na

oczach oblężonych mieszkańców

Konstantynopola. Tylko wieża na wyspie

Prikopos stawiała opór. Jednak i to

umocnienie zostało zdobyte przez Turków,

obrońcy zabici, a mieszkańcy miasta

sprzedani w niewolę.

7-10 kwietnia 1453 roku

By przeszkodzić wypadom

Bizantyjczyków Turcy wykopali przed

swoimi pozycjami okop, a nad nim

wznieśli wał ziemny z częstokołem. Flota

turecka miała główne kotwicowisko na

Bosforze, a jej głównymi zadaniami

było przełamanie umocnień Złotego Rogu

i odcięcie Konstantynopola od pomocy

sprzymierzeńców.

Sułtan wysłał posłańców z propozycją

poddania miasta. W razie kapitulacji

obiecywał mieszkańcom zachowanie życia

i majątków. Cesarz Konstantyn

odpowiedział, że woli zapłacić

jakikolwiek trybut i oddać każde

terytorium niż poddać miasto.

Równocześnie nakazał marynarzom weneckim

przemarsz po murach miejskich by

pokazać, że Wenecja jest sojusznikiem

Konstantynopola. Flota wenecka była jedną z silniejszych w basenie Morza Śródziemnego i to miało osłabić wolę walki sułtana. Nie zważając na odmowę Mehmed wydał rozkaz rozpoczęcia przygotowań do szturmu.

11 kwietnia 1453 roku

11 kwietnia Turcy skoncentrowali ciężką artylerię naprzeciwko muru rozciągającego się ponad rzeką Likos

i rozpoczęli 6-tygodniowy ostrzał. Ciężkie działa nieustannie zsuwały się ze specjalnych platform w wiosenne błoto. Później Turcy sprowadzili dwie ogromne bombardy.

12 kwietnia 1453 roku

12 kwietnia Turcy na statkach

zaatakowali łańcuch zamykający dostęp do

Złotego Rogu. Atak przeistoczył się

w bitwę morską z okrętami, które

pozostały poza obszarem chronionym przez

łańcuch. Turcy bezskutecznie próbowali
je podpalić lub zdobyć. Wysokopokładowe

okręty Greków, Wenecjan i ochotników

genueńskich odpierały ataki, a nawet

same usiłowały okrążyć statki tureckie.

Turcy zmuszeni byli zawrócić ku

Bosforowi.

18 kwietnia 1453 roku

18 kwietnia Turcy rozpoczęli szturm

muru górującego nad Likos. Po zachodzie

słońca ruszyli na umocnienia starając

się podpalić wzniesione przez

Bizantyjczyków drewniane umocnienia i usunąć baryłki z ziemią. Oddziałom Giustinianiego Longo udało się odeprzeć atak prawie bez strat własnych.

20 kwietnia 1453 roku

20 kwietnia od południa do Konstantynopola podpłynęły trzy galery genueńskie z ładunkiem żywności i broni, wynajęte przez papieża. Po drodze przyłączył się do nich statek cesarski pod dowództwem żeglarza o imieniu Flatanelas, płynący z takim samym ładunkiem. Admirał turecki wydał rozkaz zdobycia lub zatopienia dostrzeżonych okrętów. Genueńczycy i Grecy przycumowali swe statki obok siebie i zaczęli odpierać ataki tureckich marynarzy próbujących dokonać abordażu. Chrześcijanie umiejętnie wykorzystali wysokość burt swoich statków i uderzali toporami

w głowy Turków, którzy mozolnie wspinali się ze swych niewysokich statków na chrześcijańskie okręty. W końcu

wszystkie cztery powiązane okręty, przypominające ogromne umocnienia z czterema wieżami, podryfowały z wiatrem

i prądem morskim w kierunku łańcucha, który przegradzał wejście do Złotego Rogu. Tutaj do walki włączyła się cała flota Konstantynopola, jednak z powodu nocy tureccy kapitanowie odstąpili od dalszej walki. Porażka Turków była oczywista. Sułtan Mehmet pozbawił dowództwa admirała Baltoglu i rozkazał obić go kijami.

21 kwietnia 1453 roku

21 kwietnia wskutek ostrzału murów miejskich prowadzonego przez tureckich artylerzystów jedna z wież przy rzece Likos (Baktatynijska) runęła wraz ze stojącym przed nią zewnętrznym murem. Prawdopodobnie, jeśliby padł

wówczas rozkaz szturmu, to Konstantynopol zostałby zdobyty. Rozkazu nie wydano, bowiem sułtan przebywał wtedy na północnym brzegu Złotego Rogu w przystani tureckiej floty Dwie Kolumny.

22 kwietnia 1453 roku

22 kwietnia tureckim oddziałom udało się ominąć łańcuch przegradzający zatokę i przetransportować swe okręty wojenne przez wzgórze Galackie na specjalnie do tego celu zbudowanych platformach. W tym czasie artyleria turecka prowadziła pozorowany ostrzał łańcucha nad Złotym Rogiem. Zebrane platformy z odlanymi kołami zostały spuszczone na wodę, wsunięte pod kadłuby tureckich okrętów, a następnie przy pomocy wołów przyciągnięte na brzeg wraz ze statkami. Do platform zaprzężono woły, i te pociągnęły statki po drewnianych szynach, obok dzielnicy Pera, po uprzednio wybudowanej drodze ku północnemu brzegowi Złotego Rogu. Turcy przetransportowali w ten sposób około 70 okrętów.

28 kwietnia 1453 roku

28 kwietnia okręty weneckie i genueńskie przeprowadziły nocny atak z zamiarem spalenia tureckich okrętów. Atak został odparty przez Turków ogniem bombard. Najprawdopodobniej zostali oni uprzedzeni o dywersji przez Genueńczyków z Pery. Zamysł obrońców Konstantynopola nie powiódł się także z powodu fatalnego błędu włoskiego dowódcy Giacomo Coco, który – wbrew starannie obmyślanemu planowi - przedwcześnie zaatakował jednostki sułtana.

29 kwietnia 1453 roku

29 kwietnia żołnierze tureccy zamordowali marynarzy chrześcijańskich pochwyconych z zatopionej galery weneckiej. W odpowiedzi bizantyjczycy ścięli na murach wszystkich Turków wziętych wcześniej do niewoli.

3 maja 1453 roku

3 maja wenecka brygantyna pod turecką flagą i z marynarzami przebranymi w tureckie stroje, wypłynęła pod osłoną nocy za łańcuch na poszukiwanie floty weneckiej – miasto pilnie wyczekiwało odsieczy. Tymczasem flota wenecka zbierała swe siły, oczekując na posiłki w rejonie wyspy Tenedos.

5-7 maja 1453 roku

5 i 6 maja Turcy rozpoczęli stały ostrzał, otwarcie przygotowując się do szturmu. Grecy liczyli się z dwoma kierunkami ataku: z zachodu na mury twierdzy i z zatoki przy wsparciu floty.

Jednakże 7 maja oddziały tureckie przeprowadziły szturm tylko od strony zachodniej. Prawdopodobnie Turcy nie zdecydowali się przeprowadzić operacji w pobliżu silnej jeszcze floty chrześcijańskiej. Główne uderzenie skierowało się na mur miejski przy Mesoteichonie. Zacięty, nocny bój trwał kilka godzin, jednak bizantyjczycy utrzymali pozycje i nie pozwolili Turkom wedrzeć się przez wyłomy w murach.

13-14 maja 1453 roku

W nocy z 13 na 14 maja Turcy przeprowadzili jeszcze jedną próbę szturmu, tym razem na dzielnicę Blachernos. Bizantyjczycy z trudem odparli atak dzięki ściągnięciu części marynarzy z okrętów.

Po zniszczeniu ostrzałem z dział murów miejskich w niektórych miejscach, Turcy zbliżyli się do umocnień

i zaczęli zasypywać fosę. W nocy bizantyjczycy odkopali ją oraz umocnili wyłomy kawałkami drewna i koszami z ziemią.

16-21 maja 1453 roku

16 maja Turcy zaczęli drążyć tunel pod murami w pobliżu dzielnicy Blachernos. W tym samym czasie ich statki, przy dźwiękach trąb i bębnów 16, 17 i 21 maja podpływały do łańcucha w zatoce, próbując odwrócić uwagę Greków od

hałasu prac minerskich. Bizantyjczycy odkryli jednak tunel i rozpoczęli drążenie kontrpodkopu. Podziemna wojna zakończyła się zwycięstwem oblężonych, którzy wysadzili lub zatopili podkopy wykonane przez Turków.

18 maja kanonierom tureckim udało się roztrzaskać wieżę świętego Romana. Turcy przyciągnęli machinę oblężniczą

i postawili ją w fosie. Według Sphranzesa wówczas rozpoczęła się straszliwa i niszcząca walka. Po odparciu

wszystkich ataków bizantyjczycy częściowo naprawili wieżę i spalili turecką machinę.

18 maja do fosy, naprzeciwko murów Mesoteichiona, Turcy przyciągnęli ogromną drewnianą wieżę pokrytą wielbłądzimi i bawolimi skórami. Pod jej osłoną robotnicy rozpoczęli zasypywanie rowu. Ze szczytu wieży prowadzono ostrzał murów utrudniający Grekom ostrzeliwanie tureckich kopaczy. Mimo to, w nocy ktoś z Greków przedostał się pod wieżę i podłożył beczkę z prochem. Konstrukcja eksplodowała, robotnicy zginęli lub ulegli rozproszeniu, a oblegani oczyścili fosę i ponownie naprawili wyrwę w murze.

23 maja 1453 roku

23 maja bizantyjczykom

udało się wykryć

i zniszczyć wszystkie miny

podłożone w tunelach. Po

tej porażce Turcy

zaprzestali dalszych

operacji minerskich.

24 maja 1453 roku

24 maja powróciła

z bezowocnej wyprawy

brygantyna wenecka wysłana

na poszukiwanie floty

sprzymierzeńców, a w nocy

24 maja nastąpiło pełne

zaćmienie Księżyca,

poczytane przez oblężonych

za zły znak. Konstantyna

nakłaniano, by wydostał

się z miasta i zebrał

armię poza jego granicami,

jednak cesarz odpowiadał

stanowczo, że bez wodza

miasto na pewno upadnie, a wraz z nim całe cesarstwo. Oblężeni rozpoczęli rozmowy z Turkami, proponując zapłatę trybutu i daniny w przyszłości, jednak Mehmed II zażądał okupu w wysokości nie do zapłacenia (100 000 bizantów), albo opuszczenia miasta przez mieszkańców tylko z osobistym dobytkiem, gwarantując im swobodne wyjście z miasta.

Grecy nie przystali na te warunki.

25 maja 1453 roku

25 maja sułtan zwołał naradę wojenną, na której mimo sprzeciwu niektórych doradców, podjęto decyzję o generalnym szturmie na miasto.

26-27 maja 1453 roku

26 i 27 maja Konstantynopol został poddany silnemu bombardowaniu. Tureccy artylerzyści wznieśli specjalne podesty bliżej murów i umieścili na nich ciężkie działa, aby ostrzeliwać umocnienia aż do skutku.

28-29 maja 1453 roku

28 maja 1453 r., poniedziałek, był dniem odpoczynku w obozie tureckim. Żołnierze mieli nabrać siły przed decydującym starciem. Sułtan planował kierunki uderzenia. Decydujący atak miał nastąpić w rejonie rzeki Likos, gdzie mury były już znacznie uszkodzone. Zadaniem floty było wysadzenie marynarzy i na wybrzeżu Morza Marmara i na wybrzeżu Złotego Rogu, gdzie mieli pozorować szturm dla odwrócenia uwagi Greków od kierunku głównego natarcia. Osobny oddział Zaganos-Paszy otrzymał rozkaz przejścia po moście pontonowym przez Złoty Róg i ataku na dzielnicę Blacherny.

W nocy, z 28 na 29 maja, wojska tureckie ruszyły do szturmu na całej linii. W Konstantynopolu ogłoszono alarm

i wszyscy zdolni do noszenia broni zajęli pozycje na murach i w wyłomach. Sam cesarz wziął osobisty udział w walkach

i odpierał natarcie przy zwalonych murach przy bramie świętego Romana. Turcy ponosili bardzo ciężkie straty. Na początku zaatakowali baszybuzucy, słabo uzbrojone wojska nieregularne, które sułtan rzucił na mury, by za cenę życia osłabiły obronę miasta. Pośród nich byli Turcy, Słowianie, Węgrzy, a nawet Niemcy i Włosi. Atak baszybuzuków zagroził jedynie odcinkowi nad Likos, w innych miejscach został z łatwością odparty. W dolinie obroną kierował Giustanini Longo, tutaj też skoncentrowano wszystkie będące w mieście muszkiety i arkebuzy.

Po dwugodzinnym boju tureccy dowódcy wydali baszybuzukom rozkaz odwrotu. Bizantyjczycy zaczęli wznosić prowizoryczne barykady w wyłomach. Były to głównie drewniane palisady wzmacniane gruzem oraz beczkami napełnionymi ziemią. W tym czasie tureccy artylerzyści otwarli ogień na mury, a do szturmu ruszyła druga fala oblegających

– regularne wojska Iszak-Paszy. Anatolijczycy atakowali mury od wybrzeża Morza Marmara po obniżenie Likos, w rejonie Blachernów. Artyleria nadal prowadziła silny ostrzał murów.

Bizantyńczycy skutecznie odpierali ataki do chwili, gdy celny strzał z ogromnego działa Urbana zniszczył fragment umocnień, powodując duży wyłom w murze. Trzystu Anatolijczyków ruszyło biegiem w kierunku przejścia, lecz zostali otoczeni i pobici przez Greków. W tym czasie odparto szturm także na innych odcinkach.

Tego wieczoru Konstantyn XI zwracając się do narodu wygłosił mowę określoną przez Edwarda Gibbona jako

„Epitafium dla Cesarstwa Rzymskiego”. Cesarz odwoływał się w niej zarówno do religijnych uczuć chrześcijan, jak i do starożytnej historii Imperium, ale nie dawał żadnej nadziei na zwycięstwo.

Trzeci atak na miasto przypuścili janczarzy, których sułtan osobiście podprowadził do fortecznej fosy. Janczarzy uderzali dwiema kolumnami. Jedna szturmowała dzielnicę Blacherny, a druga w kierunku przełamania na odcinku Likos.

W miejscu, gdzie mury dzielnicy Blacherny łączyły się z pozostałymi umocnieniami miejskimi, janczarzy odkryli tajną furtkę Kerpoport (Brama Cyrkowa), przez którą bizantyńczycy przeprowadzali wypady na zewnątrz miasta. Dzięki niej pierwsi Turcy weszli do twierdzy. Choć szybko zostali pokonani, na chwilę udało im się zatknąć na murach turecką flagę, co wprowadziło pewien zamęt w szykach obrońców miasta, którzy walczyli w pobliżu odcinka Likos.

W tym samym czasie na odcinku Likos Giustiniani Longo został trafiony kulą lub odłamkiem armatnim. Gdy ciężko rannego wyniesiono z pola walki, Genueńczyków ogarnęła panika. Włosi rozpoczęli bezładny odwrót, pozostawiając za sobą Wenecjan i Greków dowodzonych przez samego cesarza. Turcy zauważyli zamieszanie w szeregach wroga. Grupa 30 janczarów kierowana przez rosłego Hasana z Ulubat, podjęła próbę wdarcia się przez wyłom. Połowa

z nich wraz z Hasanem natychmiast zginęła, jednak pozostałym udało się dostać do miasta, a kolejne, coraz to nowe oddziały janczarów śpieszyły im z pomocą. Konstantyn odrzucił insygnia cesarskie i wraz z grupą najbardziej oddanych towarzyszy ruszył do walki i zginął w bezpośrednim starciu. Razem z nim poległ też Teofil Paleolog. Turcy nie rozpoznali cesarza i pozostawili jego ciało na ulicy.

Pierwsze oddziały tureckie zaczęły wycinać w pień obrońców, którzy rozpaczliwie usiłowali przeszkodzić

w otwarciu bramy, a gdy kolejne fale Turków zaczęły wlewać się do miasta, oblężonych ogarnęła panika. Wenecjanie

i Genueńczycy zaczęli przedzierać się ku zatoce, aby dostać się na okręty i uciec z miasta. Grecy rozproszyli się

w poszukiwaniu ukrycia. Niektóre oddziały bizantyjskie, Katalończycy, a w szczególności Turcy księcia Orchana kontynuowali bój na ulicach. Wielu z nich walczyło do końca zdając sobie sprawę, że nie mogą liczyć na łaskę. Sam Orchan usiłował zbiec w przebraniu zwykłego żołnierza, jednak rozpoznany przez tureckich żołnierzy zginął śmiercią samobójczą rzucając się z murów.

Kreteńscy marynarze bronili się dzielnie w kilku wieżach Złotego Rogu. Nad ranem sułtan Mehmed II w dowód swojej wielkoduszności zaproponował im rozejm i pozwolił odpłynąć z miasta.

Bracia Bocchiardi bronili murów przy Złotym Rogu, lecz rozprzestrzeniająca się panika odcięła im drogę ucieczki ku morzu. Paolo zginął, ale dwóm pozostałym – Antonio i Troilo udało się zbiec. Minotto dowodzący Wenecjanami został otoczony w pałacu cesarskim w Blachernach i zabity.

Wielu mieszkańców zebrało się przy kolumnie Konstantyna Wielkiego, bowiem jedno z proroctw głosiło, że gdy tylko Turcy zbliżą się do kolumny z nieba zstąpi anioł i przekaże cesarstwo wraz z mieczem nieznanemu, stojącemu przy kolumnie człowiekowi, który na czele armii odniesie zwycięstwo. Większość z nich została zamordowana.

Na południe od Likos broniły się oddziały Filippo Contariniego i Grecy Demetriusza Kantakuzena. Okrążeni przez Turków w większości zginęli, częściowo wraz z dowódcami zostali wzięci w niewolę. Odpowiedzialny za obronę w rejonie Akropolis kardynał Izydor uciekł w przebraniu. Gabriel Trevizano także zbyt późno ocenił sytuację, nie zdążył na czas opuścić murów, został pochwycony i stracony. Alviso Diedo uszedł wraz z nielicznymi statkami genueńskimi. Część Włochów zdołała przebić się ku okrętom, zdjąć łańcuch zamykający wejście do Złotego Rogu i wypłynąć na otwarte morze. Wiadomo, że siedmiu statkom genueńskim, pięciu cesarskich i większości weneckich udało się szczęśliwie odpłynąć. Turcy specjalnie temu nie przeszkadzali nie chcąc ryzykować długotrwałej wojny z Wenecją, Genuą i ich sprzymierzeńcami. Ucieczce sprzyjał też fakt, że załogi tureckich okrętów w większości znajdowały się już wówczas

na lądzie i były zajęte łupieniem miasta.

Walki w samym mieście trwały jeszcze przez cały dzień. Turcy wzięli niewielu jeńców – około 500 żołnierzy bizantyjskich i najemników. Reszta obrońców zginęła lub uciekła przez morze.

Wraz ze śmiercią ostatniego

cesarza rzymskiego Konstantyna XI

Dragazesa Imperium Bizantyjskie

osiągnęło kres swego istnienia.

Ziemie cesarskie weszły w skład

państwa osmańskiego. Sułtan przyznał

Grekom mieszkającym w Konstantynopolu

prawo do autonomii w ramach imperium,

a głową wspólnoty w ramach systemu

Rum millet (prawem separacji Narodu)

ustanowił odpowiedzialnego

bezpośrednio przed nim prawosławnego

patriarchę Gennadiosa.

Wielu historyków uznaje upadek

Konstantynopola za kluczowy moment

w historii Europy, oddzielający wieki

średnie od epoki odrodzenia.

Mury Konstantynopola były

przestarzałe, kiedyś były nie do

zdobycia, ale gdy wynaleziono nową broń (proch czy artylerie), zmienił się system prowadzenia wojen, Mury Teodozjusza nie mogły sobie poradzić z armatami, mury runęły.

Upadek Konstantynopola spowodował zamknięcie głównego szlaku handlowego z Europy do Azji, co zmusiło

Europejczyków do poszukiwania nowej drogi morskiej i prawdopodobnie doprowadziło do odkrycia Ameryki, a tym samym rozpoczęcia epoki wielkich odkryć geograficznych.

29 maja 1453 roku n.e. Konstantynopol został zdobyty przez wojska tureckie sułtana Mehmeda II. Zajęcie miasta i śmierć ostatniego cesarza bizantyjskiego Konstantyna XI Dragazesa spowodowały ostateczny upadek, istniejącego od 395 roku n.e., Cesarstwa bizantyjskiego, a nawet i od 753 roku p.n.e., istnienia państwa rzymskiego. Turcy objęli w swoje panowanie wschodni basen Morza Śródziemnego i rozpoczęli podbój Europy, powstrzymany dopiero przez Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w roku 1683.

Zdobyte miasto stało się stolicą

Imperium Osmańskiego i pozostało nią

do powstania republiki w 1923 roku.

Turcy zaczęli też stosować

w odniesieniu do miasta nazwę

Stambuł, która od 18 marca 1930 roku

stała się jedyną oficjalną jego

nazwą.

Stambuł istnieje, aż do dziś.

Jedno z największych miast świata,

najludniejsze miasto Europy.

Rozwinięty ośrodek przemysłowy,

główne centrum finansowe Turcji,

siedziba kilkudziesięciu banków

i giełdy papierów wartościowych.

Siedziba pięciu uniwersytetów,

z których najstarszy – Uniwersytet

Stambulski – został założony w 1453

roku.

Najpotężniejsza budowla za czasów Cesarstwa bizantyjskiego, Hagia Sophia, wytrwała aż do dzisiaj. W czasach bizantyjskich była to świątynia chrześcijańska pod nazwą Kościół Mądrości Bożej , a po opanowaniu miasta Konstantynopol przez Turków stał się w nim meczet (miejscem kultów muzułmańskich).

fot. Rafał Wójcik

https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/854558,Upadek-Konstantynopola-Koniec-Cesarstwa-Wschodniego

https://mlecznepodroze.pl/2016/04/20/stambul-z-polski-tanie-loty-aegean/

Konstantynopol

https://www.romanoimpero.com/2017/03/costantinopolis-turchia.html

Kultura bizantyjska:

Konstantyn Wielki założył miasto Nowy Rzym zwanym później Konstantynopolem (czyli miasto Konstantyna). Konstantyn był przywódcą z wizją, błyskotliwym strategiem i człowiekiem, który

nie uznawał ograniczeń, przejął władzę w okrutny sposób. Gdy Cesarstwo zostało podzielone na dwie części, Konstantyn zjednoczył

Imperium, sprawował władzę nad zachodem i wschodem. Był skutecznym

politykiem, lecz miał problemy w zarządzaniu tak ogromnym

państwem. Zaledwie 6 tygodni po objęciu władzy, Konstantyn wybrał się na skraj Imperium do odludnego miejsca we współczesnej Turcji, chwycił włócznię i wytyczył granicę państwa, dworzanie byli

zaskoczeni jego planowanymi rozmiarami. Wytyczoną granicę nazwał Nowy Rzym i nadał miastu stolicę Imperium. Konstantyn uciekał od sporów, politycznych, walki, dziwnych interesów

itp. Chciał stworzyć coś nowego, co sam będzie mógł kształtować.

Miasto Konstantyna powstało według metod udoskonalonych przez Rzymian: powstawały fora, targowiska i wszystkie inne budowle, z których słynęli Rzymianie. Największym problemem miasta była woda. Konstantynopol leży nad morzem, ale jego mieszkańcy nie mieli co pić. W połowie IV wieku miasto umierało z pragnienia. By utrzymać je przy życiu, następcy Konstantyna musieli zaopatrzyć miasto w wodę. Ich dzieło należy do najwspanialszych, inżynieryjnych osiągnięć starożytności. W samym Konstantynopolu nie było wody, więc trzeba było ją sprowadzać.

Bizantyjczycy zbudowali najdłuższy akwedukt świata. Konstrukcja sprowadzała wodę z odległości 640 km - to więcej niż wszystkie akwedukty starożytności razem wzięte. Bizantyjscy inżynierowie musieli znaleźć najpierw sposób, aby zachować równy poziom, by woda mogła spływać. Wykuli więc podziemne tunele, zbudowali kanały, a dalej wielkie akwedukty. Dostarczenie wody do Konstantynopola było tylko początkiem, trzeba było ją też gdzieś gromadzić, więc Bizantyjczycy zbudowali system podziemnych cystern, bardziej skomplikowane niż wszystkie osiągnięcia starożytności. W sumie zbudowano 150 zbiorników, a największy nosi nazwę ,,Cysterny Bazylikowej": 336 kolumn podpiera sklepienie

o wysokości prawie 8 metrów, zbiornik o wymiarach 153 na 77 metrów mieści wystarczająco dużo wody by na pełnić 27 basenów olimpijskich.

Gdy w Europie pojawili się Hunowie, którzy pustoszyli całą okolicę, Bizantyjczycy zdecydowali się zbudować najpotężniejsze mury obronne jakie ten świat może sobie pomarzyć - były to Mury Teodozjusza. Przy budowie murów

był problem, gdyż Konstantynopol leżał w miejscu, gdzie często występują trzęsienia ziemi, więc Bizantyjczycy

musieli temu zaradzić, aby mury nie podlegały zniszczeniom. Budując mury najpierw wzniesiono ściany zewnętrzne, które były wypełniane ziemią, gruzem i zaprawą, aby zapewnić konstrukcji stabilność, co jakiś czas wnętrze muru wzmacniano warstwami cegieł. W ten sposób mury były chronione przed wstrząsami. Cegły sprawiały, że kamienna ściana stawała się nie co bardziej elastyczna, wchłaniała energię wstrząsów nie rozsypując się w gruzach. Bizantyjczycy z budowali potężne umocnienie o wysokości ponad 10 metrów, o szerokości około 5 metrów i 96 wież obronnych około 20-to metrowych. Mury Teodozjusza stanowiły potrójną linię obrony. Wiele lat w dziejach Bizancjum, wróg podchodził pod mury stolicy, ale nigdy nie mógł się przedrzeć dalej. Konstantynopol przetrwał tak długo tylko dzięki murom, gdyż były właściwie nie do zdobycia.

Po zabezpieczeniu miasta od strony lądu, inżynierowie postanowili rozwiązać problem ataku od strony morza. Ich pomysł był genialny i skuteczny. Bizantyjscy kowale wykuli gigantyczny łańcuch o długości 5 boisk piłkarskich. Każde z około 750 ogniw miało ponad pół metra szerokości, ogniwa opierała się na drewnianych tratwach. Bizantyjska flota w każdej chwili mogła rozciągnąć łańcuch odcinając dostęp do portu.

Konstantynopol był nie do zdobycia. Miasto stanowiło odpowiednik bankowości. Przez stolicę przebiegały wszystkie ważniejsze szlaki handlowe: towary z Chin, Egiptu i Rusi. Kiedy miasto się bogaciło, prowincja padała coraz to częstszym najazdom. Gdy stolica rozkwitała to Imperium się kurczyło pod naciskiem najeźdźców.

Za panowanie cesarza Justyniana wybuchł bunt, wkrótce po tym jak podwyższył podatki. Chcąc złagodzić agresję

ze strony zbuntowanych ludzi, Justynian wybudował tor wyścigowy tzw. Hipodrom, aby ludzie mogli wyrzucić swoje agresywne emocję. Hipodrom stanowił centrum bizantyjskiego życia publicznego, zbudowany jako stadion do wyścigów rydwanów. Hipodrom mógł pomieścić nawet 100 tys. ludzi. Było to niesamowite przedsięwzięcie z wykorzystaniem ówczesnej wiedzy budowlanej. Hipodrom w Konstantynopolu miał kształt litery U. Budowla miała 480 metrów długości i ponad 117 metrów szerokości. Hipodrom zamiast zmniejszyć bunt jak oczekiwał cesarz, tylko go nasilił. W hipodromie odbywały się duże zakłady, ludzie przegrywali i wygrywali. Przegrani nie mogąc się pogodzić z utratą majątku, wywoływali zamieszki, aż wkrótce pod wpływem emocji przypomnieli sobie także o dużych podatkach jakie cesarz ustanowił. Pewnego dnia buntownicy chcieli zgładzić cesarza. Justynian był taż przerażony, że chciał uciekać

z miasta, ale jego żona odwiodła go od tego i przekonała, aby tak łatwo się nie poddawał.

Justynian kazał żołnierzom zwołać wszystkich buntowników do hipodromu z przekonaniem ich, że stanie przed nimi sam cesarz z zamiarem dojścia wspólnie do porozumienia. Stało się jednak inaczej, Justynian zamknął wszystkich buntowników w hipodromie i wysłał armię, aby ich zabić. Centrum bizantyjskiego życia publicznego zmieniło się

w krwawą jatkę dla 30 tys. ludzi. Stolica leżała w gruzach, Justynian uznał to jednak za szansę. Mógł odbudować miasto jako symbol władzy absolutnej.

Z ruin Konstantynopola narodził się bowiem jeden z najwspanialszych kościołów świata, serce nowej religii

i pomnik bizantyjskiego kunsztu budowlanego. Justynian wzniósł katedrę zwaną Hagia Sophia, czyli kościół Mądrości Bożej. Katedra była o średnicy 30 metrów. Budowlańcy zaczęli od budowy 4-ch masywnych łuków, na których spocznie kopuła, potem dodali pendentywy, czyli trójkątne elementy łączące okrągłą kopułę z kwadratową podstawą, które przenosiły ciężar kopuły na 4 łuki. Dodając mniejsze pół kopuły zwiększyły wewnętrzną przestrzeń budowli. Dzięki pendentywom, Bizantyjczycy zbudowali potężną kopułę, która wydawała się wisieć w powietrzu. Kopuła wznosi się na wysokość prawie 56 metrów (o 10 metrów wyższa niż Statuą Wolności). Justynian zbudował najwyższą świątynię chrześcijaństwa umacniając tym samym swoją pozycję.

Za czasów panowania Bazylego II, Imperium bizantyjskie osiągnęło szczyt swojej potęgi. Bazyli był niesamowitym strategiem i wojownikiem, wyszkolił niepokonanych żołnierzy i uczył ich dyscypliny wojskowej. Najgorszym

przeciwnikiem Bazylego była Bułgaria, toczył wojnę z nimi przez 13 lat. Tylko Samuel, wódz Bułgarii potrafił pokonać Bazylego w bitwie i miał wkrótce za to zapłacić. Podczas jednej z kampanii Bazylii zaskoczył Bułgarską armię biorąc 14000 jeńców. Jego zemsta była okrutna, oślepił wszystkich, co setnemu zostawiając jedno oko by mógł odprowadzić rodaków do domu. Samuel był tak wstrząśnięty na widok okaleczonej swojej armii, że dwa dni później zmarł. Okrutne zwycięstwo pozwoliło odzyskać Bałkany i od tej chwili zwano go Bazylim Bułgarobójcą.

1025 roku, gdy Bazyli II zmarł, Cesarstwo Bizantyjskie było u szczytu potęgi, mimo to natychmiast wybuchły wewnętrzne spory, co doprowadziło w roku 1453 do upadku Konstantynopola w wyniku najazdu Turków Osmańskich. Po 1100 lat Mury Teodozjusza runęły, dzieje Cesarstwa Bizantyjskiego dobiegły końca, mimo to jego osiągnięcia do dziś pozostają symbolem wspaniałej cywilizacji, która wyrosła z tradycji Rzymu, by później stać się wielkim Imperium na własnych prawach. Bizantyjczycy wznosili wspaniałe budowle, zdecydowali o dominującej pozycji chrześcijaństwa, ukształtowali zachodnie systemy prawne, zachowali dziedzictwo starożytności, w końcu jednak odeszli.

Opracował:

Rafał Wójcik

Bibliografia:

Źródło internetowe:

https://www.youtube.com/watch?v=r2_b3Ekz5QQ
https://www.imperiumromanum.edu.pl/geografia/miasta-rzymskie/bizancjum/
http://historia.na6.pl/chronologia_panstwa_bizantyjskiego
https://www.szkolnictwo.pl/szukaj,Kodeks_Justyniana
http://www.poselska.nazwa.pl/wieczorna2/historia-starozytna/awarowie-antyczni-obrzyni zamieszkujacy-malopolske
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kaganat_Awarów#Pierwsze_walki_z_Bizancjum
http://altiok.blox.pl/2011/08/29-VII-626-Zbyt-slaby-cios-w-serce-imperium.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Podboje_arabskie
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Akroinon
https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_Bu%C5%82garii_(681%E2%80%931018)#Wojna_z_Bizancjum
http://www.zamki.name/kraje/bizancjum.php
https://pl.wikipedia.org/wiki/Upadek_Konstantynopola

Na przestrzeni dziejów: Cesarstwo Bizantyjskie

​